Ўзбекистон Республикаси Фуқаро муҳофазаси институти

 
Зилзила билан боғлиқ фавқулодда вазиятларда жабрланганларга 
шошилинч руҳий ёрдам кўрсатиш 
 
Тинибеков М., Ражабов О. (Фуқаро мухофазаси институти) 
 
Зилзила билан боғлиқ фавқулодда вазиятларда жабрланган аҳолининг 
кўпчилигида руҳий ўзгаришлар кузатилади. Бундай жабрланувчилар шошилинч 
руҳий ёрдамга муҳтож бўладилар. 
Шошилинч руҳий ёрдам
– руҳий жабр кўрган, танг аҳволда қолган бир 
ёки кўп сонли одамларга ёрдам кўрсатишга йўналтирилган қисқа муддатли 
тадбирлар тизими. 
Зилзила билан боғлиқ фавқулодда вазиятлар шароитида руҳий шикаст 
олганлар ичидан фақат психологик реакцияси меъёрдан четга чиқмаган 

---

127 
одамларгагина руҳий ёрдам кўрсатиш мумкин. Реакцияси психологик 
меъёрлардан четга чиқиб кетган инсонларга шошилинч руҳий ёрдам 
кўрсатишнинг имкони бўлмайди. 
Дастлабки руҳий ёрдам ҳиссий зўриқишни келтириб чиқарган омилларни 
бартараф этиш ва сўз ёрдамида муносабат ўрнатиш усуллари ёрдамида амалга 
оширилади. Бундай усулларга қуйидагилар киради: 
- жабрланганлар билан қутқарувчилар ва раҳбар ходимларнинг бевосита 
мулоқотда бўлишлари; 
- хуш келадиган сўзлар ва маслаҳатлар билан далда бериш; 
- тезкор якка суҳбатлар уюштириш. 
Ушбу усулларни қўллашда раҳбар ходимлар томонидан аниқ кўрсатмалар 
берилиши, қутқарувчилар эсахотиржам мулоҳаза юритишлари, бақиришларга, 
қўполликларга йўл қўймасликлари талаб этилади. 
Фавқулодда вазият оқибатида руҳий шикаст олганлар билан ишлаш учун 
психологлар томонидан бир қатор тавсиялар ишлаб чиқилган: 
1. 
Жабрланувчини ёнида кимдир борлигигава қутқариш чоралари 
кўрила бошлаганлигига ишонтириш.
Бу тадбирдан мақсад жабрланувчини 
ёлғиз эмаслигига ишонтириш ҳисобланади. 
2.