Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

 
Литература: 
1.
UNCTAD (2010). The Creative Economy Report. London, pp. 38. 
2.
Указ Президента Республики Узбекистан «Об утверждении стратегии инновационного 
развития Республики Узбекистан на 2019–2021 годы». 21 сентября 2018 г., № УП-5544. 
3.
Постановление Президента Республики Узбекистан «О мерах по дальнейшему 
совершенствованию системы управления проектами в сфере информационно-
коммуникационных технологий». 29 августа 2017 г., № ПП-3245. 
 
МАЪНАВИЙ ПОКЛИК – ОБОД ТУРМУШНИНГ АСОСИЙ МЕЗОНИДИР 
А.Юсупов 
Республика Маънавият ва маърифат маркази Ангрен шахар бўлими рахбари. 
 
Бугунги глобаллашув шароитида инсоннинг маънавий покланиш жараёнида ахлоқий 
фаолияти орқали билим, ақл, заковат, зукколик, закийлик даражасига эришади.
Зеро, жамиятни демократлаштириш, турмуш тарзини соғломлаштириш борасидаги 
жаннатмакон юртимизда амалга оширилаётган ҳамма ислоҳотлар, мақсад, вазифа ва режалар, 
энг аввало инсон учун, унинг манфаатлари ва барча моддий-маънавий, ҳуқуқий-ахлоқий 
эҳтиёжларини рўёбга чиқаришга қаратилгандир. Бу эътибор жамият ҳаётининг барча 
соҳаларида ҳар бир ўғил-қиз, ёшларимиз турмуш тарзини соғломлаштириш, уларнинг иқтидор, 
салоҳиятларини тўлароқ очишга имкониятлар яратиб бермоқда. 
Тараққиёт жараёни ижтимоий ҳаётнинг барча жабҳаларида ўзини рўйи-рост намоён 
этмоқда. Жамиятимизнинг асосий мақсадларидан бири ёшлариннг соғлом турмуш тарзининг 
маънавияти, ҳақ-ҳуқуқларини таъминлаш, илм-билимларни чуқур эгаллаш, замонавий касб-
ҳунарларни назарий ва амалий жиҳатларини чуқур ўзлаштириш, билим ва тажриба, фаолият 
жараёнида орттирган ижобий тажрибаларини, соғлом турмуш тарзидаги ноёб намуна ва 
сабоқлардан хулоса чиқариб яшаш жамият ва миллат олдидаги бурч ва виждон эканлигини 
теран англаб етиш лозим. Чунки билим олиш, бу билим ва тажрибани нималарга сарфлаш, 
қайси мақсадларга йўналтириш долзарб муаммодир.
Бу жараён фақатгина тарбия, илм-билим, тажриба, қадриятлар ҳаётдан олинган ижобий 
сабоқлар орқали салоҳият асосига айланади. Салоҳият эса инсоннинг кўпқиррали қобилияти 
қунт, чидам, ишонч, шижоат, иқтидор, изланиш ва интилиши, кураш орқалиривожланади. 
Охир-оқибат ҳар бир инсон шахсга хос ақл-заковат, қобилият, ирода, зеҳн, иқтидор, етуклик, 
камолотга 
чорловчи 
интеллектуал 
салоҳият 
эгаси 
олий 
қадриятларни 
ўзида 
мужассамлаштирган акме-шахс, етук қадрият соҳибига айланади. Демак, ўз фаолияти ва 
турмуш тарзида юксак умуминсоний, миллий ва шахсий қадриятларни мужассамлаштиради.
Ҳақиқатан мустақил юртимиз нафақат марказ балки интеллектуал аср авлодлари олдида 
турган энг эзгу ва адолатли мақсадларни рўёбга чиқариш, баркамол авлоднинг ҳар томонлама 
билимли, донишманд, иқтидорли, кенг интеллектуал салоҳиятга хос хислат-фазилатлар 
мажмуасига эга “ҳамда умуминсоний талабларга хос ва миллий хусусиятларга мос шахс қилиб 
камол топиши учун зарурий имконият, шароит ва имтиёз” омилларни яратиб бермоқда. Бу 
мақсад, вазифа, режа ва чора-тадбирлар Президентимиз фармонлари, фармойишлари, ҳамда 
«Баркамол авлод», «Кичик бизнес ва тадбиркорлик» йили дастурларида илмий-амалий ҳаётга 
тадбиқ қилиш жараёни атрофлича тавсифланган ҳамда 2010 йил давомида турмуш тарзимиз 
омилига айланган мустақил жамиятимизда интеллектуал салоҳиятни ривожлантириш 
мезонлари мавжуддир.
Давлатимиз, айниқса Юртбошимиз қалб қўридан ўрин олган мақсад ва дастурларнинг 
энг муҳим жиҳати юртимиз ҳар бир фуқаросининг турмуш тарзини яхшилаш, мустақиллик 
тамойиллари асосида XXI асрда жамият маънавиятини янада юксалтириш, келажакка катта 
умид ва ишонч билан қараш ҳис-туйғуси, ҳар бир инсонни эзгу ва эркин фикр билан яшаш, ўз 

---

365 
фаолиятини эзгулик, яхшилик ва савобли ишларга қаратиш руҳини уйғотишдан иборатдир. 
А.Авлоний сўзи билан айтсак: Инсонларга энг муҳим, зиёда шараф баланд даража ахлоқ 
тарбиясидир. Энг аввало инсон нафақат моддий, балки аввало, маънавий–ахлоқий сахий 
бўлмоғи лозим. Инсонларга яхши муносабатда бўлиш, уларга озор бермаслик ҳам 
саҳоватпешаликдир. Бу сахийлик ва саҳоват инсонда шараф, ҳурмат ва гўзалликни орттиради. 
Кишилар муҳаббат, ҳурматини жалб қилмоқчи бўлсанг, ҳар бир ишда, одобу-муомалада сахий 
бўл1. Президентимиз Ислом Каримов, “Ахлоқ-маънавиятнинг ўзаги. Ахлоқ шунчаки салом-
алик, хушмуомалаликдан иборат эмас. Ахлоқ – бу аввало инсоф ва адолат туйғуси, иймон, 
ҳалоллик”2, -деб ахлоқнинг мазмун-моҳияти, жамият ривожи ва юксалишидаги аҳамиятини 
теран очиб берди. 
Истиқлол талабидан, инсонлар манфаатидан келиб чиқиб, янгича андозалар бунёд 
этилиб, энг муҳими ҳар бир юртимиз фуқаросининг турмуш тарзини яхшилаш, улар қалбидаги 
энг эзгу туйғу ва орзу-истакларини рўёбга чиқариши реал ҳаётимизда рўйи-рост рўёбга 
чиқмоқда. Зеро, идрок этиш, англаш, ижодий тасаввур ва тафаккур орқали бутун борлиқ, 
ижтимоий ҳаётдаги воқеа, ҳодиса, муносабат, мақсад, манфаат ва эҳтиёж яъни объектив 
заруриятни теран англаб етади, турмуш тарзи, фаолияти хулқ-одоб ҳатти-ҳаракатида уни ҳаётга 
татбиқ этиш йўлларини топишга интилиб, изланиб, курашиб яшайди. 
Ижтимоий ҳаётнинг ҳамма соҳаларида улкан вазифа ва тараққиёт йўлидаги 
мақсадларини ҳал этишда бунёдкорлик ва фидокорлик билан яшовчи ёшлар эканлигини, 
интеллектуал салоҳиятини намоён этишга интеллектуал салоҳиятга эга шахс ақл, идрок, 
заковат, истеъдод, иқтидор ва маънавий-ахлоқий етуклик даражасини ифодалайди. Идрок этиш, 
англаш, ижодий тасаввур ва тафаккур орқали бутун борлиқ, ижтимоий ҳаётдаги воқеа, ҳодиса, 
муносабат, мақсад, манфаат ва эҳтиёж, яъни объектив заруриятни, ақл-заковат, идрок, салоҳият 
ва етук қобилият, фаол мақсадли фаолият орқали теран англаб етади, ўз турмуш тарзида унинг 
амал етади, ўз турмуш тарзида унинг амалий ҳаётга тадбиқ этиш йўлларини топишга 
ижтимоий, изланиб курашиб яшайди. 
Умуман олганда, жамият тараққиётининг муҳим мезони – маънавият соғлом турмуш 
тарзи билан узвий боғлиқ жараёндир. Маънавият инсон ҳаётининг ҳамма қирраларини инсон 
руҳида ва ҳатти-ҳаракат, фаолият ва муносабатлар мажмуасидаги ифодасидир. Соғлом турмуш 
тарзи – кишиларнинг муайян ижтимоий-ҳуқуқий, жисмоний-руҳий, маънавий-ахлоқий, 
маданий-эстетик шароитларда шаклланган ҳаётий фаолият услуби, ўзаро муносабат маданияти, 
умр маъноси, жисмоний сиҳат-саломатлиги, хулқ-одоби, тафаккур-онги, дунёқараш, қобилият, 
солоҳият, шижоат, иқтидор каби хусусиятларда намоён бўлишни ифодалайди. Хуллас, турмуш 
тарзимиз кундалик юриш-туриш, ақл-идрок, зеҳн-ирода, мақсад ва изланиш, бу борада руҳан-
жисмонан тетиклик, маънавий-ахлоқий етуклик, мантиқан мукаммаллик, зеро, салом-аликдан 
тортиб, инсонга хос барча ижобий хислат ва фазилатларни ўз ичига қамраб олган жараёндир. 
Турмуш тарзи инсон ижтимоий ҳаётини ҳамма қирраларини қамраб олади.
Шунинг учун инсоннинг маънавий покланиш жараёни маънавий-ахлоқий қадриятларни 
тиклаш, уларни яратиш ва ривожлантиришга кенг имкониятлар яратади.