Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

 
УДК. 551.508.71 
ХОНАДАГИ НАМЛИК ВА ҲАРОРАТНИ АНИҚЛОВЧИ ОПТИМАЛЛАШТИРИЛГАН 
ТЕРМОГИГРОМЕТР 
Б.Каманов – ассистент, Г.Ш.Холиқулова, А.Й.Эгамбердиева – талабалар, 
Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандистлари институти. 
[e-mail] 
 
Кириш. 
Термогигрометрнинг ташқи кўринишида бир нечта хусусиятларни таъкидлаш 
мумкин: Ихтисослашган намлик ва ҳароратни ўлчаш мосламаси қўлда ушлаб туриш учун 
асбобдир. Сиз профессионал термографиёметрни деворга осиб қўёлмайсиз ва уни оёғига 
бурчак остида, иш столидаги ёки чойшабнинг ёнидаги стол устига, уй гигометрига ўхшаб 
жойлаштира олмайсиз. Ҳеч ким уй ёки болалар хонаси учун гигрометр термометрини хонадан 
хонага ўтказмайди, фабрика поллари орасидаги масофа анча паст бўлади. Ҳар бир ўлчаш 
мосламаси - маиший ёки саноат фойдаланиш учун, ўз доирасига эга. Назарий жиҳатдан, 
албатта, буни амалга ошириш мумкин, аммо агар махсус профессионал термогигометр эт-931 
ишлаб чиқилса мақсадга муофиқ бўлади. Термометрли маиший гигрометрларда электрон 
соатлар, тақвим, уйғотувчи соат ва ҳаттоки конфор даражасидаги эмотсикллар тобора кўпроқ 
қурилмоқда. Термоҳигометрларни об-ҳаво стантсияларининг ишлашига олиб келадиган нарса. 
ЭТ-931 фақат асосий маълумотларни кўрсатади. Портатив намлик ва ҳарорат ўлчагичнинг 
вазифаси тезкор маълумотларни тақдим этиш ва қарор қабул қилиш учун тегишли ишлаб 
чиқариш хизматларидан фойдаланиш лозим. 
Нима учун датчик уяга ўрнатилган ва симдан чиқарилмайди? 
Аксарият ҳолларда алтернатива мумкин, масалан, сиз ҳар қандай турдаги сенсорлар 
билан ёғоч намлик ўлчагични, ёруғлик ўлчагични ёки қанотли анемометрни сотиб олишингиз 
мумкин: масалан, инфрақизил пирометр, ички қабул қилиш оптикаси иссиқлик оқимини термал 
конверторга ўтказишга қаратилган бўлиб, ташқи датчик билан жиҳозланмаган. Шунга қарамай, 
яна бир истисно мавжуд - терможуфтли инфрақизил термометр. Гап шундаки, ўлчаш 
мосламалари йўналтирилган ва йўналтирилмаган ҳаракат қурилмаларида фарқ қилади.
Биз бир нечта мисоллар келтирамиз ва мос келадиган қурилмаларни кўрсатамиз. 
✓
Масалан, ёруғлик ҳисоблагичи чироқ ичидан ёруғлик оқимининг интенсивлигини 
баҳолаш учун ёруғлик ўлчагичнинг ЛЕД-ни ёруғлик манбаи томон қатъий равишда 
айлантирилиши керак. 

---

27 
✓
Уйнинг шамоллатиш тизимидаги ёки кўчадаги шамол ичидаги ҳаво оқимининг 
йўналиш вектори ҳам қатъий йўналтирилган. 
Агар анемометр валининг ўқи параллел равишда “кўринмаса”, дисплейдаги 
кўрсаткичлар “хато қилади”. Булар асбобларга йўналтирилган ҳаракатлардир. Аммо ҳарорат ва 
намлик ҳақида нима дейиш мумкин? 
Тайёрланган 
термогигрометрнинг 
дастлабки маълумотлар қуйидагича: 
прогноз ҳарорати 65 ° С гача; намлик 80% 
гача. 
Деворга ўрнатилган ёки иш столидаги уй 
термо-гигрометри ёрдам берадими? 
Ҳарорат ва намликни ўлчаш учун маиший 
асбоб ишламайди ва бу эрда эТ-951 ФЛУС 
рақамли термогигометр жуда яхши эканлиги 
исботланади, гигрометр термометрининг ўзи 
қўлда ушлаб турилади ва ушлаб турилган жойдан 
камида 10 см масофада жойлашган сенсор ҳаво 
оқими манбаига силлиқ равишда этказилади. 
Ўқишлар барқарорлашгунча бир неча дақиқа ушлаб туришингиз мумкин. 1- расмда 
термогигрометрнинг электрон чизмаси келтирилган. 
Термогигрометрнинг электрон чизмасига асосланиб йиғилиши 2 – расмда келтирилган.