Ўзбекистон республикаси фанлар академияси навоий бўлими ташкил этилганининг 5 йиллигига бағишланган “фан, таълим ва ишлаб чиқаришнинг

Калит сўзлар: GPS, GAMIT-GLOBK, деформация, вақт қаторлари. 
Ключевые слова: GPS, GAMIT-GLOBK, деформация, временные ряды. 
ЎзР ВМ ҳузуридаги жамғарма доирасида бажарилаётган лойиҳа 
сунъий йўлдош навигация тизими (GPS) орқали ер юзасининг замонавий 
вертикал ва горизонтал ҳаракатларини қайд қилиш, олинган рақамли 
маълумотларни GAMIT-GLOBK дастурий тўплами ёрдамида қайта ишлаш 

---

МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ 
«ИНТЕГРАЦИЯ НАУКИ, ОБРАЗОВАНИЯ И ПРОИЗВОДСТВА – ЗАЛОГ ПРОГРЕССА И 
ПРОЦВЕТАНИЯ», ТОМ I, ГОРОД НАВОИ, РЕСПУБЛИКА УЗБЕКИСТАН, 2022 
- 386 - 
натижасида Каржантау ер ёриғи зонасининг кучланганлик-деформацион 
ҳолатини баҳолашга қаратилган. Каржантау ер ёриғи Тошкентолди 
ҳудудининг сейсмик жихатдан фаол зоналаридан бири бўлиб, унинг 
зонасида тарихий даврлардан то ҳозирги кунгача 40 дан ортиқ кучли 
зилзилалар содир бўлган. Шу кунга қадар ушбу зонанинг тектоник 
фаоллиги фақатгина содир бўлган зилзилалар, геологик маълумотлар, локал 
участкадаги (Каржантау ер ёриғининг Товоқсой ер ёриғи билан кесишган 
қисмида) эпизодик геодезик кузатув ишлари асосида баҳоланган бўлиб, ер 
ёриғи зонасидаги замонавий ҳаракатларни миқдорий баҳолашнинг имкони 
бўлмаган. Сейсмик жихатдан фаол бўлган Каржантау ер ёриғи зонасининг 
фаоллигини GPS усуллари орқали баҳолаш, яъни замонавий ҳаракатлар 
динамикасини баҳолаш сейсмик хавфсизликни таъминлаш соҳасида муҳим 
аҳамият касб этишини ҳисобга олсак, тадқиқот ҳудудида жойлашган 
доимий ишловчи GPS станцияларнинг вақт қаторларини қуриш 
тадқиқотлари ер қобиғининг замонавий ҳаракатларини реал вақтда 
миқдорий баҳолаш учун асос бўлиб хизмат қилади. 
GPS маълумотларини қайта ишлаш жараёни Linux/Unix операцион 
тизимида ишлайдиган АҚШнинг Массачусетс технология институти 
олимлари томонидан яратилган GAMIT-GLOBK дастури асосида 
бажарилган [1, 2]. Дастурнинг афзаллиги, уни ярим автоматик ҳолатда 
ишлашидир (1-расм).