Ўзбекистон республикаси фанлар академияси навоий бўлими ташкил этилганининг 5 йиллигига бағишланган “фан, таълим ва ишлаб чиқаришнинг

МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ 
«ИНТЕГРАЦИЯ НАУКИ, ОБРАЗОВАНИЯ И ПРОИЗВОДСТВА – ЗАЛОГ ПРОГРЕССА И 
ПРОЦВЕТАНИЯ», ТОМ I, ГОРОД НАВОИ, РЕСПУБЛИКА УЗБЕКИСТАН, 2022 
- 339 - 
янгиланган ёриқлар рельефда ҳамда минтақа қобиғи ривожланишининг 
турли босқичларида вақти-вақти билан янгиланиб турганлигидан далолат 
беради.
Чотқол-Қурама тоғ тизими шимоли-ғарбда Предчимкент ва Келесс, 
жануби-ғарбда Тошкент жануби-шарқда Фарғона ва Нанай ботиқлари билан 
чегараланган. У эшалон шаклидаги - параллел равишда - шимоли-шарқий 
чизиқли тизмалардан иборат бўлиб, жойларда баланд тоғли ёки платога 
мансуб тарзда жануби-ғарбга ёпиқ ёки очиқ тоғлараро чуқурликлар билан 
ажратилган. Чотқол-Курама тоғларида биринчи марта А.К. Глух томонидан 
космик фотосурат материалларини талқин қилишга асосланган регматик 
линамент-ёрилиш тармоғи тасвирланган [0], 20 °, 60 ° , 90 °, 310 °, 340 °).
Космик тасвирларни таҳлил қилиш ва талқин қилишда чизиқли 
тузилмаларни 
дешифровка 
қилиш 
ёки 
линеамент 
чизиғидан 
фойдаланилади. Яна айтиш мумкинки, биринчи марта бу атамани 1904 
йилда америкалик геоморфолог Хоббс томонидан қўлланилган. Бунга кўра, 
ҳозирги вақтда чизиқ ер юзи, ландшафт ва географик объектлар 
рельефидаги ҳар қандай тўғри чизиқли ўзгариш сифатида тушунилади.
Я.Г.Кац ва бошқаларнинг дастлабки материалларига мувофиқ, сейсмик 
соҳадаги чизиқлар – линеамент чизиқларни ажратиш мумкин. 
В.А.Араповнинг маълумотларига кўра, геологик ва геофизик материал ва 
космик тасвирларни талқин қилиш Чотқол-Қурама минтақасида катта чуқур 
ёриқлар регматик тармоғини ривожланган. Ортогонал ва диагонал ёриқлар 
тармоқлари аниқланди, улар сирт устида мос келадиган турли тизимлари 
билан тасвирланади.
Шунингдек, Чотқол-Курама минтақасининг сейсмиклиги ва сейсмик 
дислокациясини Ерни масофадан зондлаш материалларини дешифровка 
қилиш натижаларидан фойдаланган ҳолда тадқиқ этиш, ўрганиш, манба 
зоналарида кўп йўналишли тектоник ер ёриқлар зонасида жойлашган 
асосий сейсмик назорат йўналишларини аниқлашга имкон беради.