Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси

1. 
КИРИШ 
1.1. 
Маълумот учун 
Ўзбекистон Республикаси денгизга чиқиш имконияти йўқ бўлган, 
Марказий Осиёда жойлашган давлатдир. Ер майдони 447 000 кв.км., 
аҳоли сони 33,2 млн.киши ва Atlas усулида ялпи миллий даромади (ЯМД)
2018 йилда 2 040 АҚШ доллари миқдорида баҳоланади. 
2018 йилда ялпи ички маҳсулотнинг (ЯИМ) ўсиш суръати
5,1 фоизни ташкил этади. Инвестицияларнинг барқарор ўсиб бориши
ва ислоҳотларни чуқурлаштириш дастурлари асосида Ўзбекистоннинг 
иқтисодий прогнози 2019 йилда 5,3 фоиз ва 2021 йилга келиб 6 фоиз 
миқдорида ўсиш билан ижобий баҳоланмоқда. Ҳозирга қадар республика 
табиий ресурслардан, асосан, энергия ва сувдан фойдаланишга таяниб 
келмоқда, бу уларнинг узоқ муддатли барқарорлигидан ташвиш 
туғдирмоқда.
Келгуси йилларда газ экспортининг кўпайиши кутилмоқда,
минераллар экспорти эса савдо шериклари томонидан талаб камайган 
тақдирда ҳам амалга ошиши мумкин. 
Ниҳоят, иқлим ўзгариши сув, энергия ва қатор экологик муаммоларни 
кучайтириши мумкин. Жараёнлар шуни кўрсатадики, ўрта муддатли 
истиқболда иқтисодий ўсиш ва янги иш ўринлари ташкил этиш масалалари 
қазиб олиш ва оғир саноатида бошқа тармоқларига нисбатан пасаяди. 
Бундай шароитда Ўзбекистоннинг ривожланиши йўналиши табиий 
ресурсларга асосланган иқтисодиётдан самарадорликка асосланган 
иқтисодиётга босқичма-босқич ўтиб бориши керак. 
Ўзбекистоннинг жадал ўсиб бораётган меҳнат ресурслари ҳисобига 
янги иш ўринларини ташкил этиш билан боғлиқ яна бир ривожланиш 
муаммоси мавжуд. Бунинг учун, авваламбор, давлатда етакчилик ролига 
эга бўлган иқтисодиётдан хусусий секторга йўналтирилган бозорга 
иқтисодиётга ўтиш талаб этилади.

---

2020-
2025 йилларда Ўзбекистон Республикаси
статистикани ривожлантириш миллий стратегияси 
16 
Давлат сектори меҳнат бозори талабларига жавоб берадиган кўплаб 
иш ўринларини ташкил эта олмайди, уларнинг ўсиши, прогнозга кўра,
2040 йилгача давом этади. Шу сабабли хусусий секторни ривожлантириш 
ва унга инвестиция киритиш жуда муҳимдир. 
Шу нуқтаи назардан, урбанизация иш ўринларининг яратилиши 
асосан шаҳарларда тўпланишига олиб келади, яъни қишлоқ жойлардан 
шаҳарларга кўчиб бориш жадаллашади, шунингдек, қишлоқ хўжалигида 
бандлик даражаси қисқариб боради ва яқин йилларда янги ташкил 
этилаётган иш ўринларининг катта қисми шаҳарлар ҳиссасига тўғри 
келади. 
Босқичма-босқич ўзгаришлар амалга оширилаётганига қарамай, 
Ўзбекистондаги бошқарув тузилиши асосан марказлаштирилган бўлиб, 
ҳисобдорлик ва ошкоралик асосий масалага айланган. 
Сўнгги йилларда ҳукумат шаффофликни ошириш бўйича аниқ 
чораларни кўриб бормоқда, жумладан Молия вазирлигининг веб-сайтида 
бюджетдан 
ташқари 
жамғармалар 
маблағлардан 
фойдаланиш, 
тасдиқланган бюджет ва бюджет ижроси бўйича маълумотларни эълон 
қилиш ва янгиланиб бориш йўлга қўйилди. Шундай қилиб, 2014 йилдаги 
“Давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари фаолиятининг очиқлиги 
тўғрисида”ги Қонун, қабул қилинган ҳукумат қарорлари тўғрисидаги 
маълумотларни доимий равишда нашр этилиши ва жамоатчиликка 
етказилишини таъминлашга қаратилган.
Шунга қарамай, муҳим иқтисодий, 
молиявий ва ижтимоий маълумотларнинг чекланганлиги батафсил 
ижтимоий-иқтисодий таҳлиллар ва далилларга асосланган сиёсатни 
ўтказишни қийинлаштиради. 
Шундан келиб чиқиб, 2017 йилда Ўзбекистонда кенг таркибий 
ислоҳотлар бошланди.
Хусусан, улар чет эл валюталарининг 
айирбошлаш курсини бирхиллаштириш, валюта бозори ва виза 
режимини либераллаштириш, Марказий банкнинг мустақиллигини 

---

2020-
2025 йилларда Ўзбекистон Республикаси
статистикани ривожлантириш миллий стратегияси 
17 
ошириш, банк сектори барқарорлигини баҳолаб бориш, муҳим давлат 
корхоналарида молиявий соғломлаштириш дастурларини амалга 
ошириш, нархларни либераллаштириш ва 2018 йилнинг декабр ойидан 
ЖСТга аъзо бўлиш жараёнини қайта тиклашни ўз ичига олди. 2018 йил 
январ ойидан бошлаб солиқлар сезиларли даражада пасайди, 
шунингдек, рақобат ва давлат-хусусий шерикликни ривожлантиришга 
қаратилган янги қонунчилик қоидалари ишлаб чиқилди. 
Масъул ваколатли органлар ҳам ўзларининг мақсадларига содиқ 
қолмоқдалар, яъни 2030 йилга келиб даромад даражаси ўртача 
кўрсаткичдан юқори бўлган мамлакат мақомига эришиш, иқтисодиётнинг 
рақобатбардошлигини ошириш, ишбилармонлик муҳитини яхшилаш, 
шунингдек янги иш ўринларини тезкор равишда ташкил этишни қўллаб-
қувватлаш учун инфратузилмани ривожлантириш.