Ўзбекистон республикаси давлат солиќ ЌЎмитаси солиќ академияси

5. Asosiy faoliyatning boshqa jarayonlaridan olingan daromad va xarajatlar tahlili

Asosiy faoliyatning boshqa jarag’nlaridan daromad va xarajatlar tahlilida asosiy ishlab chiqarish faoliyatining mahsulot ish va xizmatlarni sotishdan tashqari faoliyatlardan olingan daromad va yo’kotishlari tahlil etildi. Asosiy faoliyatning boshqa jarag’nlardan olingan daromad va xarjatlar ko’pincha operatsion daromadlar va xarajatlar deb ham aytiladi. Operatsion xarajatlar va daromadlar qatoriga boshqa sotishlardan olingan daromadlar yoki ular bo’yicha yo’qotishlar kiradi.

Masalan asosiy vositalarni hisobdan chiqarish va sotishdan olingan daromadlar, boshqa aktivlarni sotishdan olingan daromadlar va h.k.


6. Operatsion jarayonlardan olingan daromadlar va yo’qotishlar tahlili

Operatsion jarag’nlardan olingan daromadalar qatoriga korxonaning asosiy ishlab chiqarish faoliyatining mahsulot ishlab chiqarish va sotishdan tashqari faoliyatidan olinadigan daromadlar kiritiladi Ular bo’yicha xarajatlar va daromadlar qatori alohida tarkiblangan holda umumiy summada moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobotga tushiriladi. Operatsion daromadlar va xarajatlar o’zining sof qiymati bo’yicha ham moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobotga tushirilishi belgilangan. Bunda operatsion jarag’nlardan olingan daromadlar ular bo’yicha xarajatlar qiymatiga farqlangan holda hisobotga foyda yoki zarar qatoriga tushiriladi.

Boshqa sotishlar bo’yicha respublika soliq kodeksiga muvofiq alohida soliqlar to’lovi qo’llaniladi. Shuningdek mahsulot ish va xizmatlarni sotishga soliqlar daromad yoki tushumlarning bu qatori bo’yicha ham amal etadi. Boshqa sotishlardan sof tushum summasi ham mahsulot ish va xizmatlarni sotishdan sof tushumni aniqlashdagi kabi uslubiy bog’lanishga ega.
Operatsion jarag’nlardan daromadlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin. Korxonada ortiqcha sanalgan yoki foydalanishsiz turgan asosi vositalarni sotishdan olingan natija, ularni hisobdan chiqarishdan olingan natija, nomoddiy aktivlarni hisobdan chiqarish va sotishdan olingan natija, kapital qo’yilmalar bo’yicha natija, uzoq muddatli ishlatishga olingan, lizing qo’llovidan daromadlar, qimmatli qag’ozlarni sotishdan olingan daromadlar, kam baholi tez eskiruvchi buyumlarni sotishdan olingan daromadlar, material va xom ashg’larni sotishdan olingan daromadlar, valyuta mablag’larini sotishdan olingan daromadlar, ular bo’yicha sarflar va yo’qotishlarni o’z ichiga oladi.