Ўзбекистон республикаси давлат божхона қЎмитаси

Криминалистика (тергов) тактикаси – криминалистика фанининг 
тизими бўлимларидан бири ҳисобланади, дастлабки текшириш, суриштирув 
ва тергов жараѐнида, жиноятни фош қилиш, жиноий иш юзасидан, 
унинг ҳар томонлама, тўлиқ ва объектив тугалланишини кўзда тутиб, 
тергов жараѐнида, тезкор-қидирув ва процессуал тергов ҳаракатларни 
ўтказишда қўлланадиган тактик усул ва услубларининг йиғиндиси 
тушунилади. 
«Тактика» атамаси XIX аср охирида германияда жиноятларни тергаб-
текширувчи шахслар томонидан қўлланган бўлиб, хозирги даврда асосан 

---

ҳарбий, спорт соҳасида қўлланади. Тактикага ҳарбий фаннинг жанг 
моҳиятини, унинг қонуниятларини, уни олиб бориш усулларини ўрганувчи 
ҳамда стратегия (мақсад) ва тезкор маҳоратга (грекча taktika – 
қўшинларни сафга тизиш маҳорати сўзидан) нисбатан тобе ҳолатни эгаллаб 
турувчи тармоғи тарикқасида қаралади. 
Жиноятларни очиш ва тергов қилишни амалга оширувчи шахслар 
рақиб билан жанг олиб бормаслиги сабабли, ―тактика‖ атамаси 
криминалистикада шартли равишда, тергов фаолиятини ва уни ташкил этиш 
маҳоратини белгилаш учун қўлланилади. 
Тергов фаолияти – бу юридик амалиѐтнинг махсус ваколатли 
шахслари – терговчилар ва суриштирувчиларнинг жиноятларни 
олдини олиш, уларни фош этиш ва тергов қилиш бўйича қонун 
нормаларида назарда тутилган ишларидан иборат. 
Криминалистика тактикаси жиноят процессуал ҳуқуқининг тергов 
қисми билан узвий боғлиқ бўлиб жиноятни тергаш жараѐнида қўлланадиган 
процессуал қоида ва тартибларни тактик услублар билан тўлдиради. 
Тактик усул ва услубларнинг қайси бири қай ҳолатга нисбатан 
қўлланишлиги дастлабки текшириш жараѐнида, суриштирув ва тергов 
томонидан ҳал этилади. 
Тактик услублар бир тергов ҳаракатига нисбатан бир неча бўлиши 
мумкин. Умумий тарзда ифода қиладиган бўлсак, процессуал қонун тергов 
жараѐнида «нима қилмоқ зарур» деган саволга жавоб берадиган бўлса,