Ўзбекистон республикаси банк-молия академияси

КРЕДИТ 
СКОРИНГИ 
Эрта 
огоҳлан-
тирув
индика-
торлари 
тизими 
Б о с қ и ч л а р (ж а р а ё н л а р) 
Рўйхатга олиш (мижозлар 
базасини шакллантириш) 
Келишиш (кредитга 
лаёқатлик кўрсаткичларини 
баҳолаш) 
Амалга оши-
риш (кредит 
ажратиш) 
Кузатиш (хизмат 
кўрсатиш ва 
мониторинг) 
Скоринг харитасини 
тузиш 
Риск 
ҳажми 
аппети-
ти)ни 
аниқлаш 
Кредит 
бюролари 
Ташқи манбалардан маълумотларни йиғиш 
Ички манбалардан маълумотларни йиғиш 
Кредит тарихи 
маълумотлари 
БДМАБ 
ШЖБПҲ 
Андеррайтинг 
хизмати 
Турли 
каналлардан 
кредит 
аризасини 
шакллантириш 
Ахборот тизими 
маълумотлари 
Мижозлар 
кредит 
буюртмасини 
электрон 
рўйхатга 
олиш 
Гаров 
реестри 
Кредит 
портфели 
билан 
ишлаш 
Электрон 
кредит 
маълумотнома 
(анкета)сини 
шакллан-
тириш 
Кредит-
ларни 
ажратишга 
тайёрлаш 
Кредит 
ажратишни 
электрон 
тасдиқлаш 
Мижозлар 
онлайн 
шикоят-
лари 
таҳлили 
Электрон ҳисоботлар ва 
бизнес таҳлиллар 
4.5­расм. Тижорат банкларида кредит конвейери 
усулида кредитлаш механизми ва уни жорий 
этиш йўналишлари
137
137
Муаллиф томонидан ишлаб чиқилган.

---

208
Ҳасан Ўткирович Раҳматов
Фикримизча, мазкур усулни жорий этиш орқали кре-
дитлаш жараёнида – кредит олиш тартиб-тамойиллари-
ни соддалаштириш ва бирхиллаштириш, тезлаштириш, 
тақдим этилаётган ҳужжатлар сонига бўлган талабларни 
минималлаштириш, кредитга лаёқатликни баҳолашда 
– автоматлаштирилган тизим орқали қарз олувчининг 
дастлабки таснифини шакллантириш, шахсий маълу-
мотларини қайта ишлаш, маълумотларни банкнинг ми-
нимал талабларига мувофиқлигини текшириш ҳамда 
скоринг баллари асосида кредит рейтингини ҳисоблаш, 
қарз олувчининг банкдаги кредит тарихини баҳолаш, 
кредит бюроларига автоматлаштирилган сўровлар тизи-
мини шакллантириш ва юбориш, кредитлашдан кейинги 
жараёнда – кредитни қўллаб-қувватлаш (кечиктирилган 
тўловларни электрон почта ва қисқа хабарлар хизмати 
орқали огоҳлантириш, хабарномалар юбориш), муаммо-
ли қарзларни ундириш ҳамда кечиктирилган тўловлар 
тўғрисидаги маълумотларни масъул ходимларга дасту-
рий юбориш каби имкониятлар юзага келади.
Истеъмол кредитининг идеал модели “кредит линия-
си” бўлиб, унда истеъмол кредитлари бир хил шароит-
ларда берилади, мижозларни баҳолаш параметрлари 
стандартлаштирилади ва инсон омилининг таъсири ми-
нималлаштирилади. “Конвейер” йўналишининг тарғиб 
қилиш жараёнида ностандарт “бланкалар” кредит буюрт-
малари йўқ қилинади. Бундай конвейернинг мақсадла-
ри, ҳар қандай ишлаб чиқаришда бўлгани каби, энг од-
дий нарса: ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш ва ишлаб 
чиқарилган маҳсулот бирлигига (яъни берилган кредит 
учун) харажатларни камайтириш.
Кредит линияси банкларга қабул қилинган қоидаларга 
мувофиқ, кредит битимларини бошқариш жараёнлари 
занжири яратиш, тартибни назорат қилиш ва энг муҳи-
ми, ижрочилар томонидан ҳужжатларни қайта ишлаш 
вақтини яратиш имконини беради.

---