Ўзбекистон республикаси банк-молия академияси

Тўртинчидан, фикримизча, тижорат банкларида ак-
тивлар самарадорлигини баҳолашда стресс-тест ўтка-
28
Тижорат банкларининг ликвидлилигини бошқаришга қўйиладиган та-
лаблар тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида Ўзбекистон Республикаси 
Марказий банки бошқарувининг 2709-сонли қарори. 13.08.2015
29 
Тижорат банкларининг банк таваккалчиликларини бошқаришга нисбатан 
қўйиладиган талаблар тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида Ўзбеки-
стон Рес публикаси Марказий банки бошқарувининг 2229-сонли қарори. 
25.05.2011

---

45
Ҳасан Ўткирович Раҳматов
зишнинг дастурий ҳисоб-китобларини шакллантириш 
ниҳоятда долзарбдир. Бу жараёнга дастур яратувчи ком-
панияларни кенг миқёсда жалб этиш мақсадга мувофиқ. 
Ўз навбатида, тижорат банки ходимлари дастурлашти-
рилган стресс-тестлаш натижаларини таҳлил қилиш, таҳ-
лил натижаларини қарор қабул қилиш учун умумлашти-
риш малакасини эгаллашлари зарур бўлади.
Мижозларнинг кредитга қобилиятлигини баҳолаш 
усуллари, бунда М.Н. Конягина, Я.А. Клишиналар корпо-
ратив мижозларнинг кредитга лаёқатлилигини баҳолаш 
моделларини таснифий ва комплекс турларга ажратади
30
.
Мамлакатимизнинг банк соҳасидаги етук иқтисодчи 
олимларидан бири Ш.Абдуллаева эса жаҳон амалиётида 
мижознинг кредитга лаёқатлилик даражаси баҳолашнинг 
учта анъанавий модели мавжудлигини, улар мустақил 
рейтинг агентликлари баҳолаш модели, статистик усул-
лар асосида баҳолаш модели, тўғридан-тўғри эксперт 
баҳолаш модели эканлигини таъкидлайди
31
.
Активлар сифатини баҳолаш бўйича – рейтинглаш 
усули. Жаҳон тажрибасида рейтинг тизимини вужудга ке-
лиши халқаро молия институтлари томонидан мамлакат-
ларнинг муваффақиятларини ўлчаш зарурати билан боғ-
лиқ. Бунда Жаҳон банки томонидан мамлакатларга қарз 
ва грант маблағлари ажратиш бўйича қарорлар тўғрили-
гини аниқлаш мақсадида “иқтисодий сиёсат ва институ-
ционал ривожланишни баҳолаш” услубини ишлаб чиқи-
лиши рейтинг тизимини ривожланишига замин яратди. 
Жаҳон иқтисодий форуми 1979 йилдан бошлаб жаҳон 
мамлакатларининг доимий глобал рейтинги ҳамда рақо-
батдошлиги тўғрисидаги ҳисоботни чоп эта бошлади.
30
Конягина М.Н., Клишина Я.А. Вопросы совершенствования подходов к 
оценке кредитоспособности //Деньги и кредит. –М.:2015.- №10. (67-68-бет-
лар).
31
Ш.Абдуллаева. Мижознинг молиявий ҳолатини баҳолашда замонавий 
ёндашув //Бозор, пул ва кредит. – Т.: 2017.-№4. (39-бет).

---

46
Ҳасан Ўткирович Раҳматов