Zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Ierarxik  modellar.  Ierarxik  modellarda  yozuvlar  daraxtsimon  strukturali 
ko„rinishda  bo„ladi.  MBBT  lardan  ba‟zi  birlari  faqat  ierarxik  tuzilishga  ega 
bo„lganlari  bilan  ishlatiladi.  Ierarxik  tuzilishli  ma‟lumotlar  sodda  yaratiladi.  Bu 
ko„pincha tadbiqlarda qulay, lekin ma‟lumotlarni ko„plari daraxtsimon strukturali 
bog„lanish tabiatiga ega emas. 
Misol, faraz qilaylik 2 ta firma ishlab chiqargan mahsulotning barcha turlarini 
narxlari  berilgan.  SHu  ma‟lumotlarni  narxlar  ma‟lumotnomasi  qurilsin  va 
kompyuter xotirasiga joylashtirilsin. Faraz qilamiz, A va V firmalar mos ravishda 2 
xil  ko„rinishdagi  mahsulot  chiqaryapti.  Har  bir  mahsulot  ko„rinishi  har  xil 
texnologiya asosida bajariladi. Bunda uning narxi ham shunga qarab bo„ladi. 3980 
mahsulotni 2ta sxema asosida tayyorlaymiz ,ularni  01, 02 deb belgilaymiz va ular 
kuyidagi  narxni  belgilaydi  578,612.    1250  maxsulotni    3ta  sxema  asosida 
tayyorlaymiz ,ularni  01, 02,03 deb belgilaymiz va ular kuyidagi narxni belgilaydi 
380,345, va 410. V firma 3 xil maxsulot ishlab chikaradi ,ularni kodi mos ravishda 
1250, 1640 va 1930 kodga ega bo„lsin. Ular xam o„zlarini ishlab chikish sxemasi 
va narxiga ega bo„lsin 
 
               01          580 
3980 
                02          610 
 
                   01           380 
1250           02           345 
                   03          410 
V firma 3 xil mahsulotni ishlab chiqaradi: 1250, 1640, 1930. 
 
 
1250  
1640 
1930 
 
Barcha  maxsulotlar  nomlari,  ularni  ishlab  chiqish  sxemasi  va  narxlarni  uz 
ichiga oluvchi   ma‟lumotnoma tuzish va mashina xotirasiga joylash talab etilsin.  
Keltirilgan  ma‟lumotlar  strukturani  ierarxik  (daraxtsimon)  ko„rinishda 
tasvirlash kulay. 
 
 
firma 
 
 
 
maxsulot 
 
 
01
580 
610 
380 
345 
02 
125
02 
01 
А 
125
03 
164
410 
193
В 
398

---

 
 
 
Bunday strukturani jadval ko`rinishida ham tasvirlash mumkin. 
Format  
Mahsulot 
Texnologiya   Narx  
A  
3980 
01 
586 
A   
3980 
02 
610 
A 
1250 
01 
380 
A 
1250 
02 
345 
A 
1250 
03 
410 
Ma‟lumotni tarmoqli modeli. 
 
Agar  berilgan  element  bir  nechta  o„zidan  yuqori  elementga  suyansa  tarmoqli 
ma‟lumot elementiga ega bo„lamiz.