Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси

Тахеометрик съѐмка натижасини ишлаб чиқиш 
Натижалар 2Т30П теодолитда ўлчаб олинганлигини ҳисобга олиб 
Тахеометрик йўл нуқталари орасидаги вертикал бурчаклар қиймати қуйидаги 
формулалар орқали ҳисобланган: 
НЎ=1/2(L+R), 
=НЎ–R, 
=L–НЎ 
Станцияда орқадаги ва олдиндаги нуқталар саноғи бўйича ҳисобланган 
НЎ қиймати тенг бўлиши ѐки фарқи 
1'
дан ошмаслиги керак. 
Ҳисобланган вертикал бурчаклар қиймати жадвалга ѐзилади. 
Масофаларнинг горизонтал қуйилиши вертикал бурчак 
ва қия масофа 
D
бўйича махсус тахеометрик жадваллардан олинади ѐки калькуляторда 
қуйидаги 
∆D=Dsin
2
 

---

173 
формула бўйича қия масофага тузатма ҳисобланади ва у ўлчанган қия масофа 
D
дан айрилиб горизонтал қуйилиши топилади. Вертикал бурчак қиймати 
3°
дан ошмаса, 
ΔD
қиймати кичик бўлади ва у ҳисобга олинмаслиги мумкин. 
Станциядан ҳар бир пикет нуқтага қараб нисбий баландлик қуйидаги 
формулалар бўйича ҳисобланади: 
h'=1/2Dsin
2
 
h=h+i-l=1/2Dsin
2
+i-l 
Тахеометрик йўл периметридаги орттирмалар абсолют хатосининг
қиймати қуйидагидан ошмаслиги керак: 
√ 
бу ерда, 
∑d
– йўл периметри; 
n
– йўл томонлари сони. 
Йўл қўйилган хато қиймати хато чекидан кичик бўлса, у тескари ишора 
билан тарқатилиб орттирмалар тузатилади. Сўнгра, улар орқали 
нуқталарнинг координаталари ҳисобланади. Тахеометрик йўл нуқталари 
баландлигини ҳисоблаш учун журналдан тўғри ва тескари йўналишларда 
ўлчанган нисбий баландликлар ўртача қиймати олиниб уларни хатоси 
қуйидагича топилади: 
∑
 
бу ерда, 
∑h
ўр
– йўл бўйича ўртача нисбий баландликлар йиғиндиси; 
Н
б
, 
Н
ох
– 
йўл бошланғич ва охирги нуқталарининг баландлиги. 
Нисбий баландликларнинг формула бўйича ҳисобланган хатоси 
қуйидаги чекдан ошмаслиги керак: 
√ 
 
бу ерда, 
n
– йўл томонлари сони. 
Нисбий баландликлар хатоси формула бўйича ҳисобланган қийматдан 
ошмаса, улар тескари ишораси билан нисбий баландликларга тарқатилиб 
тузатилади ва нуқталар баландлиги қуйидагича топилади: 
H
1
=H
0
+h
1 
H
2
=H
I
+h
2 
Йўл нуқталарининг баландлиги журналдаги тегишли станция 
баландлигига кўчириб ѐзилади. 

---

174 
Шундан кейин журналда пикет нуқталар баландлиги қуйидагича 
ҳисобланади: 
H
n
=H
cт
+h
n 
бу ерда, 
h
n
– пикет нуқта нисбий баландлиги. 
Тахеометрик жадвални қайта ишлаш натижасида 1:500 масштабда 
жойнинг топографик картаси чизилади. Карта масштабига кўра ҳар 0,5 м дан 
горизонталлар ўтказилади.