|
Электрон FOIF DT 205 D теодолитининг техник таснифи
7.2-жадвал
Кўрсатгичлар
Кўрсаткичлар қиймати
Кўриш
трубасининг
катталаштириш
даражаси, кратт
30Х
Объективнинг диаметри
42 mm
Ўлчаш аниқлиги, секунд
5''
Тасвир ҳолати
Тўғри
Энг кичик визирлаш масофаси (min.)
1.0 m
Ўлчаш бирлиги
Градус ѐки гон
Узуликсиз ишлаш вақти
8 соатгача
Кўриш майдони
1°20'
Дисплей
Иккиланган
Дисплея чироғи
Бор
Ишчи хаво ҳарорати
-20°+50°С
Оғирлиги
4.7 кг
II.7.3. Теодолитларни синаш ва текшириш
Оптик теодолит
. Дала ўлчаш ишларидан аввал теодолитни ишга
яроқлилиги текширилади:
1.
Штатив ва теодолит таглиги турғун бўлиши шарт.
Теодолитни штативга ўрнатиб, визирлаш ўқини кузатув нуқтасига
қаратиб, штативни чапга ва ўнга эхтйѐтлик билан бураб кўрилади. Ҳар икки
ҳолатда нуқта ҳолатини тўрлар маркази билан кузатилади. Агар нуқта тўрлар
марказидан силжимаса, у ҳолда штатив турғун ҳисобланади, акс ҳолла
штативдаги, ҳамда маҳкамловчи винтлар тортилади ва текширув
қайтарилади.
2.
Горизонтал доирадаги алидадани цилиндрик сатхининг ўқи
теодолитнинг вертикал айланиш ўқига
перпендикуляр бўлиши керак.
7.7-расм. Электрон теодолитлар: 2Т5Э, LECIA BUILDER Т110 ва VEGA TEO
–
5В
31
Текшириш учун, адилак ўқини кўтаргич винтлар йуналишида ўрнатиб,
винтларни турли тарафларга бураб, ампулани сатҳи ―нўль пунктга‖
келтирилади. Сўнгра алидададан 180° буралади. Агар шарт бажарилса,
ампуладаги сатх ўзгармайди ва адилакнинг сатҳи горизонтал ҳолда қолади.
Акс ҳолда адилакдаги тўғриловчи винтлар орқали адилак сатхини «нўль
пункт» томонга ярим ѐйга бураб тўғриланади.
3. Вертикал тўрларини ипи трубанинг айланиш ўқига перпендикуляр
бўлиши керак.
Теодолитни ўрнатиб, визирлаш ўқини бирор нуқтага клратилиб
М
1
саноқ
олинади. Сўнгра трубани ўз ўқи атрофида айлантириб, яна шу нуқтага
йуналтириб
М
2
саноғи олинади. Тагликдага бириктирувчи винтни бўшатиб,
теодолитни 180° ўзгартирилади ва бириктирувчи винтни махкамлаб, кузатув
қайтарилса
М
3
ва
М
4
саноқлар хосил қилинади. Олинган натижалар асосида
коллимацион ҳолат
(Х)
ҳисобланади.
4
360
0
4
3
2
1
М
М
М
М
Х
Агар
X
2 t
бўлса, (бу ерда,
t
– асбоб аниқлиги) у ҳолда шарт бажарилган
ҳисобланади. Акс олда, алидададаги тўғриловчи винт орқали Лимба
М
саноғига ўрнатилади.
М
ни ҳисоблаш ифодаси қуйидагича
Х
М
М
4
Тўғрилаш натижасида тўрлар маркази
А
нуқтадан силжийди, бунда
тўрлар ипини юқори тўғриловчи винтни бўшатиб, ѐнидаги винтлар орқали
тўр марказини кузатилаѐтган
А
нуқтага мослаштирилади. Шарт
бажарилганлигига ишонч хосил қилиш учун текшириш такрорланади.
4. Кўриш трубасининг айланиш ўқи асбобнинг айланиш уқига
перпендикуляр булиши керак.
Бу шартни текшириш учун теодолит иш ҳолатига келтирилиб 10 – 20 м
масофада
А
нуқта танланиб, тўрлар марказини шу нуқтага қаратилади ва
кўриш трубасини пастга йуналтириб
А
нуқтани проекциялайди. Ҳосил
булган
а
1
нуқта штрих билан белгиланади. Сўнгра кўриш трубасини зенит
ўқи буйича айлантириб кузатув қайтарилади ва
а
2
нуқта штрих билан
белгиланади. Агар белгиланган нуқталар
а
1
ва
а
2
баробар
а
нуқтада мос
келса, шарт бажарилган ҳисобланади. Акс холда у яроқсиз ҳисобланади.
5. Доиравий адилак ўқи асбоб айланиш ўқига параллел булиши лозим.
Теодолит иш ҳолатига цилиндрик адилак ва доиравий адилакнинг учта
тўғриловчи винтлари орқали келтирилади.
Электрон теодолит.
Ўлчаш ишларига тайѐрлашда теодолитни таянч
нуқтага ўрнатилади ва горизонталланади (7.8-расм). Бунинг учун: Штатив
нуқта устига ўрнатилади ва оѐқлари маҳкамланади. Штативнинг
бириктирувчи винти буралиб, теодолит ўрнатилади. Асбоб дастлаб доиравий
32
адилак бўйича тахминий горизонтга келтирилади. Сўнгра,
А
ва
В
кўтаргич
винтларидан фойдаланиб, доиравий адилак пуфакчаси чап ва ўнг томонга
сурилади ва
С
винт буралиб ўртага келтирилади. Аниқ горизонталлашда
цилиндирик адилакдан фойдаланилади (7.9-расм).
7.8-расм. Теодолитнинг қисмлари: 1 – теодолит дастаги; 2 – дастак винти;
3 – фокусловчи ҳалқача; 4 – окуляр; 5 – цилиндрик адилак; 6 – маҳкамловчи винт;
7 – батарей бўлинмаси; 8 – вертикал доирани маҳкамловчи винт; 9 – вертикал доирани
тўғриловчи винт; 10 – горизантал доирани маҳкамловчи винт; 11 – горизантал доирани
тўғриловчи винт; 12 – доиравий адилак; 13 – визир; 14 – обьектив; 15 – иш юритувчи
клавишлар; 16 – кўтаргич винтлар; 17 – асбобнинг баландлигини кўрсатувчи белги;
18 – оптик центирир; 19 – таглик; 20 – дисплей.
Do'stlaringiz bilan baham: |
