Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси

Ш. Асосий назарий қисм (маъруза машғулотлари) 
1-Модул. “Муҳандислик геодезияси” фанининг асослари
1-мавзу. “Муҳандислик геодезияси” фанига кириш 
Геодезия ва геодезик ишларнинг ривожланиш тарихи бўйича қисқача 
маълумотлар. Автомобиль йўллари тўғрисидаги қонун, президент қарорлари 
ва фармонлари. Геодезия фани, унинг тармоқлари ва халқ хўжалигидаги 
аҳамияти. Ернинг шакли, ўлчамлари ва унинг геодезиядаги ўрни. Геодезияда 
қабул қилинган координаталар тизими. Проекция тизими. Чизиқларни 
ориентирлаш ва ориентирлаш бурчаклари.
2-мавзу. Топографик харита, план ва масштаблар. Жойнинг сонли 
модели 
Топографик харита, план ва масштаблар ҳақида умумий тушунча. 
Топографик харита мазмуни. Шартли белгилар. Топографик харита
номенклатураси. Масштаблар. Топографик харита ва план масштаблари. 
Релъефни тасвирлашда горизонталлар усули ва уни қўллаш. Топографик 
харитада автомобиль йўлларини лойиҳалашдаги геодезик масалалар ечиш. 
Жойниг 
рақамли 
ва 
математик 
модели. 
Рақамли 
моделларни 
турлари.Топографик хариталарда рақамли моделларини тузиш.
2-Модул. Жойида геодезик ўлчаш ишлари 
3-мавзу. Жойида бурчак ўлчаш 
Горизонтал ва вертикал бурчак ўлчаш асоси. Бурчак ўлчаш асбоблари. 
Оптик ва автоматлаштирилган электрон теодолитлар. Теодолитларни 
текшириш. Теодолитни таянч нуқтада иш ҳолатига келтириш. Горизонтал 
бурчак ўлчаш усуллари. Вертикал доирада бурчак ўлчаш ва қияликни 
ҳисоблаш. 

---

241 
4-мавзу. Жойида чизиқ ўтказиш ва чизиқ узунлигини ўлчаш 
Жойида чизиқ ўтказиш ва чизиқ узунлигини ўлчаш тартиби. Ер юзаси 
бўйлаб чизиқ узунлигини ўлчайдиган ер ўлчагичлар. Оптик ва электрон 
дальномерлар. Светодальномерлар ва замонавий лазерли дальномерлар. 
Қиялик чизиғини горизонтга келтириш. Мураккаб жойларда чизиқ 
узунликларини аниқлашда математик ифодаларни қўллаш.