Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

4. Радиактив моддалар ва нурланиш манбалари билан ишлашда ҳимоя усуллари

Радиактив моддалар билан ишлашга мўлжалланган корхона ва ташкилотлар, муассаса ва айниқса турли лабораториялар фойдаланишдан олдин махсус комиссия томонидан қабул қилиниши талаб қилинади ва 3 йил муддатга белгиланган паспортни тақдим этади. Албатта, контейнерлар, воситалар, асбоблар, биноларга радиация хавфсизлигига оид тегишли белгилар ўрнатилади.
Корхоналар ҳам бир йилда ишлатиладиган радиактив моддалар миқдорига қараб 3 тоифага бўлинади
1-тоифа 100 кю дан кўп радиактивлик мавжуд корхоналар.
2-тоифага -10-100 кю оралиғидаги корхоналар.
3-тоифа эса 10 кю гача бўлган корхоналар.
Корхона раҳбариятига ишнинг тартиби тузиш, шахсий профилактика ишларни амалга ошириш, кўрсатмалар тайёрлаш, дозиметрик назорат ўрнатиш, ишларни тўғри ташкил этиш вазифаси юклатилади.
Ҳимоялаш чора-тадбирларини ишлаб чиқишда, ишлаб чиқаришда қўлланиладиган манбанинг хусусияти, модданинг тури, физик ҳолати, нурланиш тури ва энергияси, активлиги, парчаланиш даври, заҳарли хоссалари, манба билан ишлаш вақти эътиборга олиниши зарур.
Ташқи нурланиш- оқимидан ҳимоялаш, нурланиш вақтини камайтириш, манбагача бўлган масофани камайтириш ёки кўпайтириш, ҳимоя экранларидан фойдаланиш орқали амалга оширилади.
Ички нурланишдан ҳимоялашда очиқ ҳолдаги радиактив моддалар билан алоқани бўлмаслиги, ҳавони радиактив моддалар билан ифлосламаслик, иш зонасидаги ҳавода радиактив моддаларнинг мавжуд бўлмаслиги чоралари кўрилади. 18 ёшга тўлмаганларга бундай жойларда ишлашга рухсат берилмайди. Моддалар махсус идишларда ташилади ва шкаф-боксларда сақланади. Ҳимоя воситалари сифати резина қўлқоп, халатлар оёқ кийим, ойнаклар, газниқоблар, распираторлардан фойдаланилади.

17 - расм. Ионлашган нур манбалари билаш ишлашда
қўлланиладиган «АРК-1» типидаги шахсий ҳимоя васиталари
Радиактив чиқиндилар Давлат комисссияларининг хулосаси асосида махсус жойларга кўмилади ва доимий Давлат назоратида бўлади.
Нурланишни ўлчаш - (ренген ва гамма) нурлар (РМ-IМ), Аргун дозиметрлари (РПС-1, ИД-1) типидаги асбоблар билан ўлчанади.