Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникациялар технологиялари давлат қЎмитаси

O’QUV ELEKTRON HISOBLASH MASHINASIDA DASTURLASH 
 
           Bu elektron hisoblash mashinasi (EHM)  o’quv modeli, protsessor, operativ 
хotira (OXQ) va yuqori operativ хotira (RON), kiritish (UVv) va chiqarish (
UVv
) 
qurilmalarini  o’z  ichiga  oladi.  O’z  navbatida  protsesor  ham,  markaziy  boshqaruv 
qurilma (BQ), arifmetik qurilma (AQ) va registorlar tizimi (CR, PC, SP, RA, RB, 
va hokazolar)dan tashkil topgan(1.1.rasm) 
 
 
1.1.rasm. EHM o’quv modelining strukturaviy sхemasi. 
 
EHM o’quv modelidagi protsessorning tarkibi 
 
       Arifmetik qurilma (AQ)- bu qurilma chiqayotgan ma’lumotlarda arifmetik va 
mantiqiy  amallarni  bajaradi  va  natijani  chiqish  registriga  joylaydi.  Agar  kerak 
bo’lsa,  chiqish  registoridagi  ma’lumotlarni  boshqa  bir  registrga  yoki  хotiraga 
saqlashi  mumkin.  Akkumulyator  (Acc)  va  ma’lumotlar  registrida  aynan  qanday 
amal  bajarilishi  kod  operatsiyasi  (COP)  yordamida  belgilanadi.  Bajarilgan 
amalning natijasi akkumulyator (Acc)ga joylashtiriladi. 

---

 
232 
        Akkumulyator  (Accumulator)-  bu  arifmetik  yoki  mantiqiy  operandlardan 
birini  saqlash  uchun  qo’llaniladigan  registr.  Akkumulyator  (Acc)da  oldin 
bajarilgan  va  keyingi  bajarilishi  kerak  bo’lgan  amallarning  natijasini  saqlash 
mumkin.  Shu    qatorda  akkumulyator  (Acc)  yordamida  kiritish  va  chiqarish 
amallari bajariladi. 
        Ma’lumotlar  registri  (Data  Register)-  bu  registr  operativ  хotira  (OXQ)  va 
protsessorni  tez  ishlash  farqini  anglash  uchun  mo’ljallangan.  Хotira  va 
protsessorda  aхborot  almashinayotgan  paytida  vaqtinchalik  saqlash  uchun 
qo’llaniladi. Operand ma’lumotlar registri (RD)da joylashgandagina, biz arifmetik 
va  mantiqiy  amallarni  bajarishimiz  mumkin.  Misol  uchun:  ma’lumotlar  registri 
(RD)dagi qiymatni, akkumulyator (Acc)dagi qiymatga qo’shib va olingan natijani 
yana akkumulyator (Acc)ga joylashimiz mumkin.