Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қЎмитаси

2-
боб. Видеокурсларни ўқитишнинг энг тез ва самарали усули 
2.1.
Товушни ёзувчи ва уни ҳосил қилувчи модуллар 
Бугунги кунда видеодарсларнинг аксарияти монитор экранидан ёзиб 
олинмоқда. Видеокурслар аниқ тизимга келтирилган бўлиб, айрим дарсларни 
кўнгилдагидек ўзлаштира олмаган тингловчилар ўзлари учун зарур ахборотни 
хоҳлаган пайтларида қайта ўқиб чиқиш имкониятига эга бўладилар. 
Телекоммуникация бўйича видеокурслар бир нечта бўлимларга, бўлимлар эса 
мавзуларга ажратилган. Бу жуда қулай. Тингловчи ўзи учун керакли 
маълумотни тез ва осон топади. Энг асосийси, дарслар босқичма-босқич 
тамойилда яратилган бўлиб, маълум мавзу ўзлаштирилгандан сўнггина 
кейингисига ўтилади. Яна бир аҳамиятли томони, видеокурслар ўзбек тилида 
яратилаётганини айтиш керак.
Видеокурслар яратиш лойиҳасини турли ўқув марказлари ҳамда алоқа ва 
ахборотлаштириш соҳасида қўллаш мумкин. Ҳозирги кунда ишланмани 
тажрибадан ўтказиш учун филиалнинг локал тармоғида алоҳида сервер 
ўрнатилган бўлиб, унда РНР дастурий воситаси (Apache) ва МySQL 
маълумотлар базаси ўрнатилган.
Мультимедиали ўргатувчи видеокурслар яратиш учун ва уларга керакли 
ишловлар беришга мўлжалланган дастурий таъминотлар мавжуд. Буларга 
Ulead Video Studio, 3ds max, adobe after effect, PhotoShop 
ва бошқа 
дастурлардир. Ушбу дастурлар векторли графикага асосланган. Ҳозирги кунда 
рақамли технологияларнинг ривожланишини таълим жараёни мисолида 
қарайдиган бўлсак, ўқув жараёни самарадорлигини ошишига ва талабаларни 
фойдаланишларига жуда катта имконият яратмоқда.
Сўнгги вақтларда рақамли технологиялар кўпчиликка одатий бўлган 
плёнкали фотокамераларга хам етиб борди, шунинг учун рақамли 
фотоаппаратлар кундан кунга кенг тарқаб бормоқда. Рақамли фотоаппарат 
плёнкали аппаратдан тасвирлаш олиш усули билан фарқ қилади. Плёнкали 
фотоаппаратда табиийки плёнка ишлатилса, рақамлида эса плёнкани ўрнига 

---

38 
CCD матрица (фотоплёнкани рақамли аналоги) ишлатилади. Ёруғлик 
объективдан ўтиб ушбу матрицага тушади ва яратилган тасвир рақамли 
фотоаппарат хотирасида сақланади. Бундан ташқари рақамли фотоаппарат ўз 
суюқ кристалли мониторига эга. Ушбу мониторда олинган кадрни бирданига 
кўриш ва унчалик яхши чиқмаган кадрларни ўчириб ташлаб янгитдан олиш 
имкони мавжуд. Бу рақамли фотоаппаратларни плёнкали аппаратлардан 
устинлигини биридир. Лекин бу билан афзалликлар тугамайди:
- 
рақамли камерани танлаб, сиз плёнка сотиб олиш, фотосуратларни чоп этиш, 
суратларни сақлаш учун фотоальбомлар сотиб олиш масаласи ҳақида муъаммо 
бўлишини олди олинади; 
- 
олинган кадрларни бевосита компьютер график дастурларида таҳрирлаш ва 
монтаж қилиш имконияти пайдо бўлади- бунда фонни ўзгартириш, 
объектларни олиб ташлаш ёки қўшиш, тасвирни ёруғлигини ошириш ёки 
камайтириш, ранг бериш ва ҳ.к. ; 
- 
агар компьютер бўлмаса, фотосуратларни телевизор орқали кўриш ва 
видеотасмага ёзиб олишингиз мумкин; 
- 
рақамли маълумотлар эскирмайди ва бузилмайди, абадий сақланиши 
мумкинлигига эришилади; 
- 
Минглаб суратлар токчада атиги бир диск жойини эгаллаб ётади. Тасаввур 
қилинг йигирма-ўттиз йилдан сўнг ушбу суратлар қандай қийматга эга 
бўлишлигини.
- 
Видео ва товушни ёзиш имкониятлари видеокамера ва диктофонни ўрнини 
босади. 
Ҳар қандай матн ёки тасвир тез ва қулай тарзда компьютерингизга 
ёзилади. Видеофайл оўзида бир қатор статик расмларни мужассамлаштирувчи 
оддий мультипликациядан фарқли оўлароқ, рақамлар шаклига оўтказилган 
муайян шаклларни оўзида сақловчи файлдир. Бу икки тушунчалар орасидаги 
фарқ нисбий боғлиб, аввало кадрларни ҳосил қилиш услублари билан фарқ 
қилади. Маълумки, мультипликация ёки анимация тез кўрсатилиши 
натижасида ҳаракатнинг сунъий тарзда тасаввурини ҳосил қилувчи бир қатор 

---

39 
расмлар тўпламини ҳосил қилишдан иборат. Реал видео эса видеосъёмка яъни 
видеокамерага реал воқеани олишдан иборат. Windows видеофайлларни товуш 
билан туташтирилган махсус форматини ифодалаш воситаларини ўзида 
мужасамлаштиради. 
Бундай форматдаги файллар