Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникация теҳнологиялари давлат қЎмитаси

Экстенсив миқдор – бу объектлар ва уларнинг қисмлари, ҳусусиятлари, алоқаларнинг формал ўзаро муносабатларини ифодаловчи ташқи миқдор. ТМ учун улар маълум фанни ўзлаштирувчилар сони, қолдирилган дарслар сони, педагоглар ўтказган тадбирлар сони бўлиши мумкин.

Интенсив миқдор сифатининг ички миқдори бўлиб, объект ҳусусиятларининг ривожланганлиги, жадаллигини ифодалайди.

Ўқитувчилар томонидан билимларни эгаллаш даражаси, педагоглардан шакилланган касбий вазифаларни хал қилиш усуллари, методлари таркиби.

3. 
   ЎЛЧОВ. Ўрганилаётган объектни миқдорий тавсифлашда вазият ва мақсадларга боғлиқ холда турлича ўлчов қўлланилади. Фалсафий маънода ўлчов “ушбу миқдор ўзгарадиган, ўзини мухим ҳусусиятларини сақлаган холда миқдорий ўзгаришлар ва мухим бўлмаган айрим ҳусусиятлар туфайли турланадиган зона” (В. Невский, П. Худоминский). Сифат ўлчовини сифатга маълум сонни нисбатан берувчи ўлчовнинг инъикоси, деб қараш қабул қилинган. Сифат ўлчови синоними объектнинг сифат кўрсаткичи ҳисобланади.
   

Таълим сифатини бошқаришдаги мураккаблик шундаки, ТМ даги ҳар қандай ўлчов ва бахолаш объекти турлича ҳусусиятларни намоён этади. Бир ҳусусиятни ўлчар эканмиз, бошқаларига эътибор бермаймиз. Бундай хол бошқарув ҳодимларидан аниқ ўлчовни топиш хамда ўлчашнинг мос метод ва воситаларидан файдаланиш махорати талаб қилинади.
4. САМАРАДОРЛИК – сифатнинг умумлашган ўлчови. Самара – ҳар қандай фаолиятда қўйилган мақсадга тўла ёки қисман эришиш тушунилади.
Таълим сиқатининг оқилона даражасига эришиш ТМ бошқарувидаги асосий мақсадлардан бири ҳисобланади. Шу сабабли, сифатни бошқариш баъзан самарадорликни бошқариш деб айтилади.
5. КЎРСАТКИЧЛАР – бу ушбу объект сифатини ташкил қилувчи бир ёки бир неча ҳусусиятларнинг миқдорий тавсифи.
Объектнинг сифат кўрсаткичларининг танлаш муаммоси энг мухим, миқдорий ҳусусиятларни аниқлашдан иборат. ТМ да бундай йўналишни педагогик объект сифатини ўлчаш ва бахолаш мақсади, унинг ўзига хос ҳусусиятлари, амал қилиш шартлари тақазо этади. Функцияларнинг тизимлаштирилган таҳлили кўрсаткичлар номенклатурасини аниқлашнинг самарали методи бўлиб хизмат қилади. (В. С. Безрукова).
ТМ да асосий кўрсаткичларни танлашда мухим талабга риоя қилиш керак – объект кўрсаткичларининг тайнч қийматлари номенклатураси мазкур ТМ учун оқилона бўлиши зарур. Таълим сиқатининг асосий кўрсаткичларини танлаш умум таълим ва касб – хунар дастурлари (фвнлари) нисбати билан тартибга солинадиган касблар рўйхати, ўқув муддатлари, касб – хунар дастурларини амалга ошириш шартлари, ТМ га ўқишга кирувчи болалар ва ўсмирларнинг умум таълим хамда меҳнат тайёргарлиги даражаси ва бошқаларга кўп жихатдан боғлиқ. Ттаълим сифати учун асосий кўрсаткичлар объект сифатини ўлчаш ва бахолаш мақсади, ТМ тури ва дастурларни амалга ошириш даражаси боғлиқ холда қуйидагича бўлиши мумкин:

• 
  ТМ ўтган йиллар давомида эришган таълим таълим сифат кўрсаткичлари қиймати;
  
• 
  Тегишли мутахассислар тайёрлаш нормативларида, унга қўйиладиган талабларда, ДТС да ифодаланувчи таълим сифат кўрсаткичлари қиймати;
  
• 
  Ёшларни аниқ касблар бўйича касбий тайёрлаш сифатига эришилган жахон жаражаси ва бошқалар.
  

Объект сифатининг норматив кўрсаткичлари номенклатурасини ишлаб чиқаришда давлат, жамият, таълим олувчиларнинг эхтиёжлари ҳисобга олинади.
Шунинг учун таълим сифат кўрсаткичларининг кейинги таснифини қуйидагича бериш мумкин:

1. 
   Ташқи кўрсаткичлар – таълимни бошқариш органлари, муайян ТМ да мутахассис тайёрлашга буюртма берганлар, ўсмирларнинг ота – оналари, умум таълим ТМ битирувчилари ва бошқалар файдаланиши учун шакиллантирилади.
   
2. 
   Ички кўрсаткичлар – энг аввало, бошқарув ҳодимлари, мухандис – педагог ҳодимлар, таълим олувчилар, ТМ жамоат органлари учун мўлжалланган. Бироқ булар таълимни бошқариш махаллий органлари аппарати ҳодимлари, аттестация комиссиялари, шунингдек, таълим олувчиларнинг ота – оналари ва бошқалар учун ўрганиш ва бохолаш предмети хам бўлиши мумкин.
   

Таълим сифатини бахолашга ёндашишдаги ташқи фарқ ва ранг – барангликка қарамасдан, уларнинг хаммаси ўзаро боғланган хамда умумий асосга эга.
Меъёрий сифат кўрсаткичлари таълим сифати хақида фикр юритишнинг ягона асоси бўлиб хизмат қилади. Бундай кўрсаткичлар рўйхати меъёрий – хуқуқий хужжатларга киритилган (қоидалар ва нормативлар; техник тавсифлар; стандартлар; қоидалар, талаблар, буйруқлар ва хоказолар).
.