Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини

3.1-жадвал 
“Электрон ҳукумат” тизимини шаклантириш ва
ривожлантиришнинг асосий тамойиллари
17
. 
1 
Фуқаролар 
ва 
тадбиркорлик 
субъкутларига 
қулайлик 
устуворлиги 
Давлат органларининг ахборотлаштириш 
жараёни 
биринчи 
навбатда 
аҳоли 
ва 
тадбиркорлик субъектлари учун қулайликларни 
ошириш масаласи устувор бўлиши лозим 
2 
Бизнес 
жараёнларга 
инновацион 
ёндишишларни 
жорий 
этиш 
устуворлиги 
Иш жараёнларини ахборотлаштиришдан 
ташқари, давлат органларининг функционал 
вазифаларини қайта ташкил этиш 
3 
Ахборотлар очиқ 
ва интеграллашган 
бўлиши лозим 
Давлат 
органларида 
қайтариладиган 
маълумотларни ишлаб чиқиш жараёнларини 
бартараф 
этиш, 
умумий 
маълумотлар 
идоралараро интеграллашган бўлиши керак.
4 
Натижага 
йўналишлик 
Лойиҳаларни амалга оширилиши давлат 
органлари фаолияти унумдорлигини, фуқаролар 
ва тадбиркорлик субъектларига хизмат кўрсатиш 
даражасини ошириши керак. 
5 
Умумий киришни 
ташкил этиш 
Лойиҳаларни 
амалга 
оширишда 
белгиланган давлат органлари ҳамда минтақавий 
органлар иштирок этиши лозим. 
Ўзбекистон 
Республикасида 
“Электрон 
ҳукумат” 
тизимини 
шаклантириш мақсадлари: 

АКТдан кенг фойдаланиш бўйича давлат органлари фаолияти 
17
Шаҳсий таҳлилий маълумотлар асосида ишлаб чиқилган. 

---

63 
самарадорлигини ошириш; 

Аҳоли ва тадбиркорлик субъектлари учун ДХ, коммунал хизматлар 
сифати 
ва 
шаффофлигини 
ошириш, 
хизматларни 
кўрсатшни 
соддалаштириш ва муддатларини қисқаритиш; 

Давлат АК инфратузилмасидан самарали фойдаланиш ҳамда 
миллий ахборот кенгликни таъминлаш; 

Фуқароларга ахборот хизматлари учун ягона стандартларни жорий 
этиш; 

Давлат органлари фаолиятида ахборот ошкораликни ошириш ва 
ундан фойдаланишни кенгайтириш;

Давлат бошқарувининг барча соҳаларида ҳукумат томонидан қабул 
қилинган қарорларни ахборот ва аналитик қуллаб қуватлашни яхшилаш; 

Давлат органлари фаолиятидаги вазифалар тўлиқ ва ўз вақтида 
бажалишини устида назоратни таъминлаш;

Ахборот хавфсизлигини юқори даражада таъминлаш ва давлат 
АРлари, маълумотлар базаси ҳамда ахборот тизимларни ҳимоя қилинишини 
таъминлаш.
Мазкур мақсадларга эришиш учун заруриятлар:

“Электрон ҳукумат” тизимини шаклантириш вазифасини 
миллий устувор йўналишлардан бири кўринишида аниқлаш;

Ахборот жамиятда фаолият юритиш учун давлат органлари, 
фуқаролар ва ташкилотларга меъёрий-ҳуқуқий базани шаклантириш; 

ДХни кўрсатиш учун ишлаб чиқилган электрон кўринишдаги 
стандартлар ва бизнес жараёнларни реинжиниринги ДХ сифати ва 
очиқлигини оширишдаги стратегиясини шаклантириш асоси ҳисобланади; 

“Электрон ҳукумат” тизимига интеграциялаш учун АРлари ва 
маълумотлар базасини шаклантириш; 

“Электрон ҳукумат” тизимида ягона базовий платформани 
қўллаган ҳолда ДХни тақдим этиш; 

---

64 

Корпоратив давлат тармоғини шаклантириш, ҳукуматнинг барча 
давлат органларини ўз ичига олган ҳимояланган идоралараро ЭҲайланиш 
тизимини жорий этиш;

интернет тармоғи орқали кўрсатилаётган ИХ ҳажми ва сифатини 
ошириш; 

фуқаролар ва ташкилотларга керакли ҳужжатларни тақдим этиш 
ва рўйҳатдан ўтказиш учун йўналтирилган “Ягона дарча” тамойилини 
шаклантириш; 

ДХдан фойдаланиш учун аризачи томонидан тақдим этиладиган 
ҳужжатлар ҳажмини камайтириш;

давлат органларидаги АКТни жорий этиш ва ривожлантиришга 
масъул бўлган ходимларни малакасини ошириш ҳамда ўқитишга қаратилган 
тизимни янада шаклантириш . 
“Электрон ҳукумат” тизими архитектураси
Давлат 
органларидаги 
ахборот 
тизимилари, ресурслари 
ва 
маълумотлар базалари интеграциялаш “Электрон хукумат” тизимини 
шаклантириш ягона техник сиёсатига асосланган бўлиши лозим. Шу билан 
бирга, ИДХни тақдим этиш бўйича ягона технологик ечимни ушбу 
интеграциялаш бажаради. 
“Электрон ҳукумат” тизими архитектураси доирасида мавжуд ахборот 
тизимлар ва янги ишлаб чиқилган ахборот тизимларни ўзаро интеграцияси 
учун ягона дастурий платформани ишлаб чиқиш мақсадга мувофиқ бўлади.
Мазкур платформа асосида идоралараро ҳамкорликнинг турли 
жараёнларини амалга оширилишини таъминловчи механизмларни ишлаб 
чиқиш ва жорий этиш белгиланган.
Идоралараро ахборот ҳамкорлик давлат органлари ўртасида ўзаро 
хизматлар, функциялар ва вазифаларни шаклантиришни ўз ичига олади. 
“Электрон ҳукумат” тизимидаги маълумотлар хавфсизлиги ва 
яхлитлигини таъминлаш мақсадида ҳалқаро стандартлар ва талабларга 

---

65 
жавоб берадиган маълумотларни қайта ишлаш ҳудудий давлат марказини 
ташкил этиш мақсадга мувофиқ бўлади. 
Ягона ИДХ портали “Электрон ҳукумат” тизими доирасида давлат 
органлари фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари билан маълумотлар 
алмашивини амалга оширади. Мазкур портал Фойдаланувчиларга электрон 
кўринишда маълумотлар алмашинувини ҳамда давлат органлари фаолияти, 
функциялари ҳамда хизматлари тўғрисида маълумотларни тақдим этишни 
таъминлайди.
“Электрон ҳукумат” тизимида фойдаланувчиларни идентификациядан 
ўтказиш мақсадида Ягона идентификация тизимини жорий этиш мақсадга 
мувофиқ. 
Ўзбекистон Республикаси “Электрон ҳукумат” доирасида ҳамкорлик 
шакллари. 
“Электрон Ҳукумат” тизими доирасида ҳамкорликнинг асосий 
шакллари қуйидагилардан иборат:
1. Аҳоли ва давлат органлари ўртасида ахборот алмашинуви (G2C).
2. 
Тадбиркорлик субъектлари ва давлат органлари ўртасида ахборот 
алмашинуви (G2B).
3. Давлат органларининг ўзаро ахборот алмашинуви (G2G). 
“Электрон Ҳукумат” тизимида жорий этилаётган ИДХ юқорида 
белгиланган йўналишларга мувофиқ гуруҳланадилар. 
“Электрон Ҳукумат” тизими хизматлари. 
“Электрон ҳукумат” тизимини шаклантириш самарадорлигининг 
муҳим кўрсаткичлардан бири устувор ДХни электрон кўринишига 
ўтказишдан иборат. 
“Электрон ҳукумат” тизимининг актуал ИХига қуйидагилар киради: 
Аҳоли ва чет эл фуқаролари учун (G2C) 

фуқаролар ҳолатидаги ўзгаришларни рўйҳатга олиш (туғилиш, 
никоҳдан ўтиш, вафоти); 

---

66 

ҳужжатларни расмийлаштириш (паспортлар, шахсини тасдиқловчи 
ҳужжатлар, ҳайдовчилик гувоҳномаси); 

Жисмоний шахслар доимий турар жойлари ва (ёки) вақтинчинчалик 
турар жойлари ҳамда манзилни ўзгартириш бўйича хабарномаларни 
рўйҳатга олиш; 

Кўчмас мулкга мулкчилик ҳуқуқини рўйҳатдан ўтказиш; 

Иш билан таъминланиш ҳизматлари (вакант жойларни қидириш, 
ишга руҳсат олишни расмийлаштириш ва бошқалар); 

Бюджетга мажбурий тўловларни амалга ошириш (даромад солиғи, 
транспорт ва ер солиғи ва бошқалар); 

Солиқ ҳисоботларини тақдим этиш; 

Суғурталаш хизматлари (тиббий суғурта, ҳаёт ҳамда мулк суғуртаси 
ва бошқалар) 

Ахборот-кутубхона ресурсларига масофавий фойдаланиш; 

Ҳуқуқни ҳимоя қилиш ва суд органларига мурожаат қилиш; 

Тиббиёт хизматларини тақдим этиш (шифокорлар билан 
маслахатишувлар, дорилар ахборот базаси, шифокор кўригига ёзилиш ва 
бошқалар); 

Таълим хизматларини кўрсатиш (таълим муассасига ўқишга кириш 
бўйича аризани топшириш, масофадан туриб таълим олишни ташкил этиш, 
электрон тест синовларидан ўтиш);

Виза соҳасига оид хизматларни тақдим этиш; 

Келган жойга вақтинчалик рўйҳатга олиш. 
Тадбиркорлик субъектлари учун(G2B) 

Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйҳатидан ўтказиш; 

Ваколатлик органларнинг лойиҳаларини келишиш ва руҳсат олиш 
(экология, қўрилиш, табий ресурслардан фойдаланиш); 

Лицензия ва руҳсатномалар олиш учун аризаларни юбориш; 

---

67 

Электрон давлат харидларни ташкил этиш; 

Солиқ ва бошқа мажбурий тўловларни амалга ошириш; 

Товарларни 
божхона 
расмийлаштирувида 
тадбиркорлик 
субъектларининг декларациялуви; 

Кўчмас мулк учун юридик шахсларни мулкий ҳукуқларини 
рўйҳатга олиш; 

Тадбиркорлик субъектлари томонидан ҳўжалик судларига даво 
аризаларини тақдим этиш; 

Статистика, солиқ ва молия ҳисоботларини топшириш; 

Кичик ва ўрта бизнесни ахборот билан қуллаб-қуватлаш; 

Туризм соҳасида хизмат кўрсатиш (саёхатлар буюртмаси, 
меҳмонхонада турар жой ва чипталарни олдиндан келишиш); 

Ишлаш ҳуқуқини олиш фаолиятида хизмат кўрсатиш 
Давлат органлар учун (G2G) 

Идоралараро ҳужжат айланиши (ёзишмаларни алмашиш, меъёрий 
ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳасини келишиш ва бошқалар); 

Ҳодимлар бошқаруви (давлат органлари ходимлар ҳақида 
маълумотларни сақлаш ва тизимлаштириш); 

Молиявий бошқаруви (молиявий интизом ва мажбурий тўловлар 
назорати); 

Электрон маълумотлар архиви назорати; 

Давлат харидлари бошқаруви; 

Давлат органлари ўртасида ҳужжат лойиҳаларини келишиш; 

Учрашувлар ва конференцияларни ташкил этиш; 

Идоралараро бизнес жараёнларни автоматлашириш. 
Фойдаланувчилар талаби ва давлат органларининг янги хизматларини 
кўрсатишига тайёрлигидан келиб чиқиб “Электрон ҳукумат” тизимини 
ривожлантиришга мувофиқ ИХ рўйҳати кўпаиши мумкин. ИХни 
белгилашда ДХ ягона реестирини шаклантириш ҳамда хизматларни ишлаб 

---

68 
чиқишда босқичма-босқис амалга ошириш бўйича режани тузиш имконини 
берувчи классификация тизимини ишлаб чиқиш лозим. 
Миллий 
маълумотлар 
базаси 
ва 
регистрларибарча 
миллий 
маълумотлар базаси ва регистрлари “Электрон ҳукумат” тизими асоси 
хисобланади ва марказлашган ҳолда сақланиши лозим. Маанфатдор давлат 
органлари функционал вазифалар ва идоралараро жараёнларни амалга 
ошириш учун уларга боғланиш имконияти эга бўлиши керак.
 
Идоравий АРлари ва маълумотлар базаларини самарали бошқариш, 
ахборот хисоби ва хавфсизлигини ошириш учун идоравий ахборот 
ресурларини ҳамда идоралараро ахборот тизимларни марказлашган ҳолда 
сақлаш, идоралараро маълумот марказини яратиш лозим. 
Идоралараро 
маълумотларни 
қайта 
ишлаш 
маркази 
фақат 
маълумотлар омборини аппарат бошқарувини, уларнинг ҳимояси ва 
интегрциялашувини таъминлашни амалга амалга ошириши керак. 
Маълумотлар омбори ва регистрлардаги ахборотларнинг бошқаруви мос 
Давлат органлари томонидан олиб борилиши керак. 
Ягона идоралараро платформа интеграцион платформа бўлиб,
“Электрон ҳукумат” тизими фаолиятида иштирок этувчи, давлат 
органларининг турли (тарқоқ) АРлари ва ХТни бирлаштириш имконини 
яратади. Ушбу платформа давлат органларининг Миллий ХТ ва 
регимтрларига кириш (уланиш) нуқтаси ҳам ҳисобланади.
“Электрон ҳукумат” тизимида фойдаланувчиларни идентификация 
қилиш учун ягона тизими дегандаинфратузилма доирасида, идентификация, 
аутентификация ва фойдаланучиларни авторизациялаш жараёнларини 
марказлаштириш ва тартибга солиш мақсадида ягона идентификация 
тизимини яратиш лозим. 
Ушбу тизим фойдфланувчиларни электрон ресурслар ва ИХ 
фойдаланиш имконин таъминлаш учун, ҳамда давлат органларининг 
ваколатли шахсларини миллий ва идоралараро АРлари ва маълумотлар 

---

69 
омборига кириш имконини таъминлаш учун мўлжалланган. 
“Электрон ҳукумат” доирасида ДХни кўрсатиш самарадорлигини 
ошириш учун мижоз-мўлжал усулига асосланган ДХ истемолчиларига 
хизмат қилувчи янги тизимни ташкил этиш мақсадида, давлат 
органларининг бошқарув жараёнларини тизимли оптималлаштириш ва 
қайта ташкил этиш лозим. 
Ҳар бир давлат хизмати регламентини ишлаб чиқиш, давлат 
органларида барча бизнес жараёнларини стандартлаштириш талаб этилади.
Бизнес жараёнларини оптималлаштириш, индивидуал ҳолатларни ва 
аҳоли эҳтиёжларини ҳисобга олиб, персоналлаштирилган хизматларни 
тақдим этиш принципида қуриш, бу барча хизматлар ва ахборотлар давлат 
органи нуқтаи назаридан эмас, балки фуқаро ва бизнес нуқтаи назаридан 
келиб чиққан бўлиши керак, яъни инсон ҳаёти ва бизнесни юритишда бирор 
бир воқеа билан муофиқ бўлиши. 
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузурида вазифасига асосий 
йўналишларни ташкил этиш, ҳамда давлат органларига “Электрон ҳукумат” 
тизимининг элементларини жорий этишни ўрганиш кирувчи, “Электрон 
ҳукумат” тизимини ташкил этиш Республика комиссиясини тузиш тавсия 
этилади.