Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

1.2. Интернет тармоғининг ташкил бўлиш тарихи
Интернет тармоғи ХХ асрнинг 60-70 йилларида атом ёрдамида уруш 
холатида хам ишлайдиган коммуникация тармоғини ташкил қилишга 
қаратилган мудофаа лойихасидан келиб чиққан. Ишлаб чиқарувчилар 
фикрича, тармоқнинг энг мухим сифати – бу хужум объекти бўлиши мумкин 
бўлган ягона бошқарув марказига эга эмаслигидир. Анархик тузилмага эга 
бўлган тармоқ яратилган, унда бир хисоблаш машинаси ихтиёрий бошқа 
хисоблаш машинасидан устун эмас, ва хеч қайси компьютер тармоқни 
ишлаши учун ўта мухим ахамият касб этмайди. Кейинчалик Интернетни 
тадқиқот, коммерция ва вақтичоғлик учун қўлланилиши бу лойиханинг 
кутилмаган натижаси бўлди.
1961 йили Defence Advanced Research Agensy (DARPA) АҚШ нинг 
мудафаа 
вазирлиги 
топшириғига 
асосан 
пакетларни 
узатиш 
учун 
мўлжалланган тажрибавий тармоқ яратиш лойихасига қўл урди. Бу тармоқ 
ARPANET деб аталиб, турли компьютерлар орасида барқарор алоқани 
таъминлаш усулларини тадқиқ этиш учун мўлжалланган эди. 1972 йилда 
ARPANET тармоғини биринчи намойиши бўлиб ўтди, унда Р. Томпсон 
электрон почтани кашф этди. Шу вақтда тармоқда маълумот узатиш 
протоколи - TCP/IP яратилган эди. TCP/IP – бу турли компьютерлар ўзаро 
алоқани қандай боғлашини аниқлаб берадиган кўп сонли коммуникация 
протоколлари йиғиндисидир.
1973 йилда Р. Кан ва В. Серф Интернет тармоғи тузилма ғоясини 
илгари суришади, ва биринчи марта тармоққа АҚШ ташқарисидан боғланиш 
амалга оширилади. ARPANET тажрибаси шу қадар мувафаққиятли эдики, 
жуда кўп ташкилотлар кундалик ахборот алмашинуви мақсадида бу тармоққа 
уланишни хохлашди.
1975 йили ARPANET тажрибавий тармоқдан ишчи тармоққа айланди. 
Тармоқни бошқариш маъсулиятини Defence Communication Agency (DCA) 
хозирда Defence Information Systems Agency (DISA) деб номланувчи 
ташкилот олди. Лекин ARPANET ривожланиши шу билан тўхтаб қолмади: 
TCP/IP протоколлари ривожланишда давом этди. 1977 йилда биринчи 100 та 
тадқиқотчиларга электрон почта хизмати тақдим этилди.
1983 йилда Military Standarts (MIL STD), яъни харбий стандартлар 
таркибига кирган TCP/IP протоколлари учун биринчи стандарт ишлаб 
чиқилди, ва шундан кейин хамма тармоқ фойдаланувчилари ушбу янги 
протоколларга ўтишга мажбур бўлишди.