Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

УМУМИЙ ВАЗИЯТДАГИ ТЕКИСЛИКНИ ҲАҚИҚИЙ КАТТАЛИГИНИ 
ТАШҚИ ТУТАШУВ НУҚТАСИ ОРҚАЛИ АНИҚЛАШ 
Р.Р. Умирзоқов (катта ўқитувчи, К.Беҳзод номидаги МРДИ) 
Д.Э. Дадабоева (катта ўқитувчи, ТКТИ) 
Маълумки ушбу фан талабаларда фазовий тасаввурни, яъни хотира 
тасаввури, тасаввур ҳаёлини ўстириш ва уларнинг қўзғалувчанлигини 
ривожлантириш, талабаларда конструкцион – геометрик фикрлашни 
ривожлантириб, уларда лойиҳалаш қобилиятини шакллантиради. 
Ушбу фанни ўқитишда кўпроқ график масалалар бериб ҳар бир ўтилган 
мавзу мустаҳкамланиб келинган. Тўғри график масалалар орқали талаба 
чизмаларни чиройли ва тоза чизишга ўрганади. Ундан ташқари талабада 
эстетик тарбия ҳам шаклланади. Шу сабабли бир ҳил дарс бериш усули 
билан чекланиб қолмасдан замон талабидан келиб чиққан ҳолда, ноанъана-
вий усулларни ҳам қўллаш фойдадан ҳоли бўлади. 
Бирон-бир мавзуни талабаларга баён этишда бир-хил ечимни яьни ички 
туташув нуқтасидан фойдаланишни қўллашга одатланганмиз. Устоз мураб-
бий ҳамиша изланишда ўқитишнинг янгича усулларидан фойдаланишни 
ўрганиб тажриба ошириб бориши керак. 
Маьлумки «Чизмагеометрия ва муҳандислик графикаси» фанида 
«Умумий вазиятдаги текисликни ҳақиқий катталигини аниқлаш» мавзусини 
бир нечта усуллари мавжуд. Масалан: АBС Текисликларни алмаштириш, 
текис параллел кўчириш ва бир вертикал чизиқ атрофида айлантириш 
усуллари. Доимгидек «Умумий вазиятдаги текисликни ҳақиқий катталигини 
аниқлаш» мавзусини талабаларга баён этишда энг содда кўринишдаги график 
чизмалар орқали таҳлил қилинади.
Текислик а
1
b
1
с
1 
учларидан бирини яьни а
1 
ни танлаб ОХ апсисса ўқига 
параллел чизиқ ўтказилади. Ушбу чизиқ АВС текисликнинг b
1
с
1 
томони 
билан кесишиб нуқта ҳосил қилади. Ҳосил бўлган нуқтани 1