300
Малакатимиз транспорт алоқа тармоқлари бугунги кунда тўлиқ оптик
технологиялари асосида модернизация қилинган бўлиб
уларнинг тезлиги
сониясига бир неча ўнлаб гегабитни ташкил этади. Бундай оптик транспорт
тармоқлари ташкил этишда каналлари тўлқин узунлиги бўйича юқори
зачланишга эга транспорт тармоқ технологияси кенг қўлланилмоқда. Бундай
технология асосида ташкил этилган оптик транспорт тармоқларида ташкил
этиладиган оптик каналлар сони қўшни каналлар орасидаги химоя
полосасининг кенглигига боғлиқ. Масалан бундай тизимларда каналларни
хосил қилишдаги қадамлар 0,4; 0,8; 1,6 ва 3,2 нм ни ташкил этади.
Оптик
узатиш тизимларида хосил қилинадиган каналлар сонини ортириш учун
каналлар орасидаги фарқ частота полосасини кичрайтириш лозим. Оптик
каналлар орасидаги частота фарқининг кичиклашуви бундай оптик алоқа
тизимларида қўлланилувчи оптик ёруғлик манбааларининг нурланиш
параметр ва таснифларига бўлган талабларни ортишига олиб келади. Хусусан
бундай тизимларда ёруғлик манбааларга қуйидаги асосий талаблар қўйилади
[1]:
Нурланишнинг юқори барқарорлиги (яъни харорат ва бошқа
параметрлар ўзгаришига кам боғлиқлиги);
Нурланиш
спектрал кенглигининг торлиги;
Нурланиш концентрациясини кичик майдонга йўналганлиги;
Нурланиш манбаининг ишлаш тезкорлиги, яъни нурланишни
хосил қилиш ва ўчиқ тезлигининг юқорилиги;
Нурланинг юқори когорентликка эга бўлиши;
Нурланиш частотасининг қайта созлана олиш имконияти ва
хокозо.
Бундан ташқари юқорида санаб ўтилгандан ташқари барча оптик алоқа
тизимларида қўлланилувчи ёруғлик манбаларига бўлган талаблар мавжуд.
Масалан: ишлаш муддатининг узоқлиги (10
5
соатдан кам эмас) турли механик
таъсирларга юқори чидамлилик, нархининг пастлиги ва хокози.
Бугунги кунда оптик алоқа тизимларида асосан қуйидаги тўрт турдаги
лазер диодлар оптик ёруғлик манбаи сифатида қўлланилиб келинмоқда:
Фабри-Перо резонаторли ЛД (лазер диодлар) FP;
Тақсимланган тескари алоқали ЛД;
Тақсимланган Брегг акслантиргичли;
Ташқи резонаторли.
FP лазерлари юқори техник таснифга эга эмас ва шунинг учун узатиш
тезлиги катта бўлмаган тизимларда ўзининг
оддий конструкцияси ва паст
нархига эгалиги боис кенг қўлланилишга эга. Такидлаш керакки қўна
каналларнинг максимумлари кичик бўлган холларда ҳам, яъни бир модали
режим амалга оширилганда ҳам, маълумот узатиш тезлиги ортиши билан
бундай FP лазерларда модаларда қувватни қайта тақсимланиши кузатилади ва
301
каналларнинг спектрал кенглигини динамик ошиб кетиши (1-2 ГГц модуляция
частотасида 10 нм гача) каби паразит эффектларга олиб келади.
Бундай паразит эффект оптик резонаторларини ташкил қилниши бўйича
фарқланувчи ва FP лазерларининг модернизацияси хисобланган навбатдаги уч
турдаги ЛД ларда кузатилмаёди.
Тақсимланган тескари алоқали лазер диодлар (DFB лазер) ва
тақсимланган брегг акслантиргичли лазер диодлар (DBR лазер)да FP
лазерининг резонаторини модификация қўлланилган.
Так, преимуществами DFB ва DBR лазерларнинг FP лазерларига
нисбатан афзалликлари қуйидагича:
Нурланиш тўлқин узунлигининг харорат ва
инжексия токининг
ўзгаришига кам боғлиқлиги;
Нурланишнинг юқори барқарорлиги;
Модуляция чуқурлигининг 100 % лиги ва хокози.
Шунингдек такидлаш керакки FP лазерлари учун харорат
коэффициенти, яъни нурланиш тўлқин узунлигининг ўзгаришини
хароратнинг ўзгаришига боғлиқлиги 0,5-1 нм/°С га тенг, айни пайтда DFB
лазерлари учун бу коэффициент 0,07-0,09 нм/°С га тенг. Основным
недостатком DFB ва DBR лазерларининг асосий
камчиликлари уларнинг
ишлаб
чиқариш
технологиясининг
мураккаблиги
ва
нархининг
қимматлилигидир.
Ташқи резонаторли лазерлар (ЕС лазерлар) да частоатани қайта созлаш
диапазони 30 нм гача етади ва шунинг учун ЕС лазерлар тўлқин узунлиги
бўйича зичлаштириш қурилмаларида ва оптик толақ алоқа линиялари учун
ўлчов асбобларини ишлаб чиқишда тенгсиздир[2].
1-расм. ЕС ташқи резонаторли ЛД тузилиш схемаси
ЕС лазерларининг шунингдек нурланиш
частотасини харорат
ўзгаришларига боғлиқлик коэффициенти ҳам бошқа ЛД га нисбатан ижобий
қийматга эга.
Канлалли тўлқин узунлиги бўйича юқори зичлаштирилган DWDM
тизимларида ёруғлик манбааларининг нурланиш барқарорлигига бўлган
302
талабнинг юқориги, юқорида такидланганидек бундай тизимларда каналлар
сонининг ортиши улар ўртасидаги фарқни кичрайишига олиб келади. Бундай
холатда каналлар аро ўзаро ўтишлар юзага келиш эхтимоллиги ортади.
Шунинг учун ҳам DWDM тизимларида оптик узатувчи модулларда нурланиш
барқарорлигини таъминлаш мақсадида узатувчи модул таркибида микро
холодилниклар хосил қилинади ва модул ичидаги хароратни барқарор
сақалашга ҳаракат қилинади.
Do'stlaringiz bilan baham: