Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги


АҚЛЛИ ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ УЧУН ТЕХНОЛОГИЯЛАР ВА ВОСИТАЛАР



Download 2,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/3
Sana29.01.2022
Hajmi2,06 Mb.
#418205
1   2   3
Bog'liq
Xoldorov 1

 АҚЛЛИ ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ УЧУН ТЕХНОЛОГИЯЛАР ВА ВОСИТАЛАР
 
Джуманов Ж.Х., Яхшибоев Р.Э., Холдоров Ш.И. 
АНАЛИЗ МОДЕЛИ ДЛЯ 
БАЛАНСА ПОТОКА ИНФОРМАЦИИ (НА ПРИМЕРЕ ПОДЗЕМНЫХ 
ВОД) 
185 
Мардиев Ў.Б.
ЕР ОСТИ СУВЛАРИ МОНИТОРИНГИДА ГЕОАХБОРОТ 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ (ГАТ)НИ ҚЎЛЛАШНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ
 
189 
Ким К.Р.
ОБЗОР МЕТОДА ОЦЕНКИ КАЧЕСТВА ОБСЛУЖИВАНИЯ В 
СЕТЯХ IOT IN AGRICULTURE
 
191 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


177 
MUSHAK FAOLLIGI BIOSIGNALLARINING XUSUSIYATLARINI 
TAHLIL QILISH 
 
Sh.I. Xoldorov (magistrant, Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU) 
R.E. Yaxshiboyev (magistrant, Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU) 
M.E. Rahmonova (magistrant, Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU) 
Biosignallar – bu yurakning urishi yoki mushaklarning qisqarib – kengayishi 
kabi biologik hodisaning vaqt sohasidagi ma’lumotning ifodasi hisoblanadi. Tirik 
organizmdagi biologik hodisa paytida yuzaga keladigan elektr, kimyoviy va mexanik 
o’zgarishlar, o’lchash va tahlil qilish uchun zarur bo’lgan signallarni ishlab chiqaradi. 
Biosignallarni texnologik jihatdan rivojlangan biotibbiyot sensorlar yordamida 
turli usullar bilan olish mumkin. Biosignallar olingandan so’ng foydali ma’lumotlarni 
ajratib olish uchun tahlil qilinadi. Signallarni tahlil qilishning asosiy usullari(masalan, 
kuchaytirish, filtrlash, raqamli o’zgartirish, qayta ishlash va saqlash)ni bisoignallarga 
qo’llash mumkin. Ushbu usullar odatda sodda elektron sxemalar yoki raqamli 
kompyuterlar yordamida amalga oshiriladi. Keltirilgan protseduralardan tashqari, 
raqamli ishlov berishning murakkab usullari juda keng tarqalgan va olingan 
ma’lumotlarning sifatini sezilarli darajada yaxshilashi mumkin. Ular o’rtacha signal 
(signal averaging), Wavelet va intellektual tahlillarni o’z ichiga oladi. 
Xususisyatlarni ajratib olish – bu shovqinni yo’qotish va muhim ma’lumotlarni 
ajratib ko’rsatish orqali yozib olingan signal ma’lumotlarni axborot beruvchi 
ma’lumotlar tarkibiga aylantirish. EMG (elektromiografiya) asosidagi boshqaruv 
tiziminida xususiyatlarni tahlil qilish uchun 3 ta asosiy kategoriyalar mavjud: vaqt 
sohasi, chastota sohasi va vaqt-chastota sohasi. 
Vaqt sohasidagi xususiyatlar EMG signalini aniqlash uchun ko’proq 
qo’llaniladi. Buning sababi shundaki, vaqt sohasidagi xususiyatlar hech qanday 
o’zgarishni talab qilmaganligi uchun oson va tez hisoblanadi. Integratsiyalashgan 
EMG (Integrated EMG), o’rtacha absolyut qiymat(Mean Absolute Value), o’rtacha 
absolyut og’ish qiymati(Mean Absolute Value Slope), Oddiy kvadratik 
integral(Simple Square Integral), EMG dispersiyasi(Variance EMG) va hokazolar 
quyidagi bo’limlarda batafsil tahlil qilinadi. Har bir xususiyatlarni hisoblash uchun 
MatLab dasturiy muhitidan foydalaniladi. 
Integratsiyalashgan EMG (IEMG – Integrated Electromyography) – IEMG 
odatda mushaklarning faollashuvidan oldingi index sifatida ishlatiladi(1-formulada 
keltirilgan). IEMG signal amplitudasining o’zgarishini ifodalaydi. Bu xususiyat 
yordamida mushakning faol qismlarini ajratib ko’rsatish mumkin. Natijalarni 1-
rasmda ko’rish mumkin.


178 
bu yerda, 
IEMG
– integratsiyalashgan EMG, 
k
-segment indeksi, 
x
– signalning 
koeffitsiyentlari, 

– signal koeffitsiyentlarini indeksi, 

– signalning koeffitsiyentlari 
soni. 
1-rasm. IEMG - integratsiyalashgan EMG tahlili 
O’rtacha mutlaq qiymat(MAV – Mean Absolute Value) – Bu mushakning 
qisqarib – kengayish darajasini ifodalovchi xususiyat hisoblanadi(2-formulada 
keltirilgan). Bu xususiyat yordamida mushak faolligini qaysi qismida qisqarib – 
kengayishini ifodalash mumkin. Natijalarni 2-rasmda ko’rish mumkin. 
bu yerda, 
MAV
– o’rtacha mutlaq qiymat, 
k
-segment indeksi, 
x
– signalning 
koeffitsiyentlari, 

– signal koeffitsiyentlarini indeksi, 

– signalning koeffitsiyentlari 
soni. 
2-rasm. MAV – o’rtacha Mutlaq qiymat xususiyati tahlili 
O’rtacha kvadratik integral (SSI – Simple Square Integral) – bu xususiyat 
signalning energiyasini ifodalaydi(3-formulada keltrilgan). Biosignal energiyasi 
o’lchash orqali tibbiyot va sport sohasida qo’llaniladigan metodlarni samarali 


179 
yo’naltirish mumkin. Bu esa o’z navbatida tibbiyot va sport sohasida metodlarni 
tahlil qilishda yuqori natija beradi. Natijalarni 3-rasmda ko’rish mumkin. 
bu yerda, 
SSI
- Oddiy kvadratik integral, 
k
-segment indeksi, 
x
– signalning 
koeffitsiyentlari, 

– signal koeffitsiyentlarini indeksi, 

– signalning koeffitsiyentlari 
soni. 
3-rasm. SSI – oddiy kvadratik integral 
EMG dispersiyasi(Variance of EMG) – bu xususiyat mushak faolligi 
biosignalini kuchining o’zgarishi sifatida ishlatiladi(4-formulada keltirilgan). Signal 
dispersiyasi o’rtacha qiymat bilan normallashtrilgan kvadratik qiymat orasidagi 
farqni ifodalaydi. Boshqacha qilib aytganda, bu signal qiymatlarini o’rtacha 
qiymatidan chetlanishini(og’ishini) ifodalaydi.Mushak faolligi signalini qayd etishda 
olingan natijalar bilan normallashtirilgan kvadratik natijalar orasidagi farqni ya’ni 
signal o’g’ishini ifodalab beradi. Natijalarni 4-rasmda ko’rish mumkin. 
bu yerda, 
VAR
– EMG signal dispersiyasi, 
k
-segment indeksi, 
x
– signalning 
koeffitsiyentlari, 

– signal koeffitsiyentlarini indeksi, 

– signalning koeffitsiyentlari 
sonini ifodalaydi. 
4-rasm. Variance of EMG – EMG dispersiyasi tahlili 


180 
Mushak faolligi biosignaalrini tahlil qilish, sportchilar va bemorlarning mushak 
afaolligi holatlarini monitoring qilishda keng qo’llaniladi. Bisoignallarning 
xusisyatlarini o’lchash yordamida sport ustalari va tibbiyot xodimlariga sportchilarga 
va bemorlarga qo’llaniladigan tibbiy va jismoniy metodlarni monitoring qilishda 
ko’maklashadi.

Download 2,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish