Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги

Jamlagich tomonidan bajarilayotgan amal, kirishdagi rezistorlarning berilgan harshiliklari uchun quyidagi ifoda yordamida keltiriladi:




Demak, RAOʻ kirishidagi ikkilik sanogʻidagi bir uning chiqishida oʻnlik sanogʻidagi birga, ikki - ikkiga, ..., 15 esa, 15 ga mos keladi. RAOʻ registorlariga barharorlik va nominal aniqligi boʻyicha jiddiy talablar qoʻyiladi. Ayniqsa AROʻ keng temperatura intervalida ishlaganda. Bir hil va proporsional qarshilikli rezistorlarni texnologik jihatdan rezistorli matritsali mikrosxemalar koʻrinishida yasash qulay. Shuning uchun rezistorli matritsali modifikatsiyalangan AROʻ keng tarqalgan variant boʻlib hisoblanadi. U ikki marotaba koʻp sonli rezistorlardan tuzilgan boʻlib, ular atigi ikki nominalga R va 2R teng boʻladi. Raqamli kodni boshqa usullarda kuchlanish va tokka oʻzgartiruvchi AROʻlar ham mavjud.

10.42-rasmda keltirilgan AROʻ sxemasi, ikki marta integrallovchi yuqori aniqlikdagi AROʻ deb ataladi.





Sxema ingeratorni boshqaruvchi kalitga ega boʻlib, uning ketidan nol-komaprator deb ataluvchi solishtirish sxemasi joylashgan. Solishtirish sxemasi uchta kirishli HAM ME yordamida hisoblagichni boshharadi.

Boshqaruv sxemasi (boshqaruv mantiqi) hisoblagichni boshharish uchun Mp takt signallari ishlab chiqaruvchi kvarsli avtogeneratorga ega.U boʻluvchi yordamida K kalitni boshqaruvchi U₁(t) signalning t_I vaqt intervalini shakllantiradi.

Ishlash prinsipini tushuntirish uchun 10.42-b rasmda keltirilgan vaqt diagrammalaridan foydalanamiz.

Boshqaruvchi mantiq K kalitni analog kirish signali oʻtishi uchun integrator kirishiga ma’lum t_I vaqtga ulaydi. Bunda C integrallovchi kondensator 0 dan t_I gacha boʻlgan vaqt intervalida ixtiyoriy tanlangan kirish signali qiymati boʻyicha (1,2 yoki 3) deyarli toʻgʻri chiziq qonuniga asosan zaryadlanadi. t_I vaqt mobaynida kirish signali deyarli oʻzgarmas boʻlganligi sababli, u vaqt diagrammasida vaqt boʻyicha oʻzgarmas (1,2 yoki 3) qilib ifodalangan.

Vaqtning t_I momentida mantiqiy boshqaruv kirishni K kalit yordamida R₂ etalon rezistori orqali yerga ulaydi. Bu momentdan boshlab kondensator razryadlana boshlaydi va chiziqli qonunga asosan U_I(t) absolyut kattalik kamayib boradi. Razryadlanish potensial nolga teng boʻlguncha, ya’ni U_I(t)=0 gacha davom etadi. Bu vaqt momenti grafikda t₁ , t₂ va t₃ lar orqali ifodalangan. Bu vaqt momentida nol-komparator hisoblagichni toʻhtatadi.

Oʻzgartirish aniqligi hisob chastotasini, ya’ni Olib tashlash, Ishga tushirish, Cp signallarini sinxronlash yoʻli bilan keskin oshiriladi. Bunda

AROʻning oʻzgartirish aniqligi 16 tagacha ikkilik razryadiga, ya’ni ½ ¹⁶ =1,5·10^-5 ga teng boʻladi. Bunday AROʻ kuchlanish oʻlchash raqamli qurilmalarida qoʻllaniladi. Bir marta hisoblash vaqti 0,5 … 2 s ni tashkil etadi.

Prarallel kodlovchi AROʻlar katta tezkorlikka ega. Ularda analog signalni n-razryadli ikkilik kodga oʻzgartirish uchun 2^n-1 ta omparator ishlatiladi. Har bir komaparatorning ikkita kirishidan biriga rezistorli boʻlgich yordamida shakllanuvchi tayanch kulchanish beriladi. Ikkita yonma-yon joylashgan komaparatorlar tayanch kuchlanishlari farqi U/2 ga teng. Bu yerda U- oʻzgartirilayotgan analog signalning maksimal qiymatiga mos keluvchi tayanch kuchlanish. Komaparatorlarning boshqa kirishlari ulangan boʻlib, ularga kirish signali beriladi. Ustuvorli shifrator chiqishda, ishga tushuvchi eng katta komparatorga mos keluvchi raqamli signal shakllantiradi.

Parallel kodlash usuli juda katta tezkorlikka egaligi bilan ajralib turadi. Oʻzgartirishdagi kechikish vaqti bir necha oʻn nanosekundni tashkil etadi.

10.1-jadvalda koʻrib oʻtlgan AROʻ ISlarinig parametrlari keltirilgan.