Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

 
3-§. Вояга етмаганлар номусига тегиш
жиноятини тергов қилиш 
 

---

Ушбу ишларни тергов қилишнинг мураккаблиги жабрланувчининг 
ёши билан боғлиқ хусусиятидир. Бу ҳолат кўпинча ёш болалар (6-10 ёш)га 
тааллуқлидир. Улар содир бўлган ҳодиса ҳақида маълумот бера олишмай-
ди ёки гапирганда ҳам ҳаёлий (фантазия) ва бола тилида сўзлайди. Жабр-
ланувчининг бундай маълумотлари жабрланувчининг тавсифи ва хусусия-
тлари инобатга олинган ҳолда қайта текширилади. Жиноятчини ташқи 
кўриниш белгилари тўғрисидаги маълумотга ҳам ижтимоий кўз билан 
қараб гувоҳларни топишга ҳаракат қилиши лозим.
Бундай ҳолатда жиноятчини вояга етмаган шахслар номусига тегиб 
судланганлар орасидан қидирмоқ лозим. Ушбу ишлар бўйича таниб олиш 
ва юзлаштириш тергов ҳаракати ўтказиш (жабрланувчи ва гумон қили-
нувчи ўртасида) тавсия этилмаса-да жабрланувчининг руҳий ҳолати бунга 
жавоб берса, жиддий зарурият туғилса, бундай тергов ҳаракатлари ўтка-
зилиши мумкин. Бундай тергов ҳаракатларини ўтказишдан олдин жабрла-
нувчи ота-онаси билан суҳбатлашиши лозим. Бундан мақсад тергов жа-
раёнида жабрланувчини тасодифий руҳий ҳолати бузилишининг олдини 
олишдир. Вояга етмаган жабрланувчини сўроқ қилишда педагог ёки ота-
онаси, психолог иштирокида олиб бориш мақсадга мувофиқдир. 
Жабрланувчи ёки унинг қариндошлари томонидан номусга тажовуз 
қилинганлик тўғрисидаги маълумотлари ҳар томонлама текшириб кўри-
лади. Чунки ўзаро жанжаллашиш натижасида қасд олишни мақсад қилиб, 
иғво уюштириш ҳолатлари мавжуд бўлиши мумкин. 
Айрим ҳолатларда ушбу жиноят содир этилганлигини яширишади. 
Яқин қариндошларининг гап-сўзларидан қўрқиши жиноятни яширишга 
сабаб бўлади. Вояга етмаган 14-16 ёшдаги шахсларга нисбатан содир 
этилган номусга тегиш жиноятини тергов қилишда уларга нисбатан суд 
психиологик экспертизаси тайинланади. 
Агар тажовуз 16-17 ёшли бўлган жисмонан яхши ривожланган қизга 

---

нисбатан содир этилган бўлса, айбланувчи уни вояга етмаганлигини 
билган ёки билиши мумкин бўлган ҳолатни исботлаш лозим. Вояга ет-
маган шахсларнинг руҳий (психологияси) ҳолатини ўзига хослиги барча 
ҳолатларни синчиклаб кўриб чиқишни талаб қилади.