Zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

4.6. GLOBALLASHUV JARAYONI VA DAVLAT FUNKSIYALARINING ZAMONAVIY KONSEPSIYALARI

Bugungi kunda globalizatsiya jarayonlari davlatlarning faoliyat yo‘nalishlari, ya'ni funksiyalarining mazmun va mohiyatiga hamda ularni tasniflash jarayoniga ham jiddiy ta'sir ko‘rsatmoqda. Bunda davlatlarning nafaqat tashqi funksiyalari, balki ichki funksiyalari ham globalizatsiya jarayonlariga bog‘liq bo‘lib qolmoqda. Bu borada ilmiy va o‘quv adabiyotlarida ta'kidlab o‘tilganidek, “Har qanday davlatning ichki va tashqi funksiyalari bir-biri bilan chambarchas bog‘liq, chunki boshqa davlatlar bilan o‘zaro munosabatlar yo‘lini belgilovchi tashqi siyosat ham ko‘p jihatdan muayyan davlat amal qilishining ichki shart-sharoitlariga bog‘liq bo‘ladi”¹.

Shu bilan birga, davlatlarning ichki funksiyasini xalqaro hamjamiyatning ta'siri va manfaatini e'tiborga olmasdan faqat milliy manfaatlarga asoslangan maqsad va vazifalarga tayanib, rivojlantirib bo‘lmasligini qayd etish joiz. Jahonda integratsiya jarayonlari tobora kengayib bora­yotganligi davlatimizdan dunyo miqyosidagi, ya'ni global muammo­larni hal qilish, chunonchi, xalqaro jinoyatchilikka qarshi kurash, ekologik halokatlarning oldini olish, tabiat va atrof-muhitni muhofaza qilish va hokazolarda jahonning barcha davlatlari bilan hamkorlik qilishni taqozo etadi.
Global muammolarni hal etishda erishilgan yutuqlar ayrim olimlarning davlat funksiyalarini ichki va tashqi turlarga ajratish uslubining eskirganligi to‘g‘risida fikr yuritishlariga asos bo‘lmoqda. Xususan, hozirgi sharoitda davlat funksiyalarining ichki va tashqi funksiyalarga ajratish ma'lum darajada o‘z ahamiyatini yo‘qotmoqda, chunki ko‘pgina ichki funksiyalar tashqi funksiyalar tusini kasb etmoqda (masalan, davlat faoliyatining ekologik yo‘nalishi) yoki aksincha.
Ma'lumki, har bir davlat boshqa davlatlardan alohida faoliyat yurita olmaydi, ular ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy-huquqiy, madaniy sohalarda o‘zaro bir-biriga bog‘langan bo‘lib, nafaqat global muammolar, balki mamlakat miqyosidagi muammolarni ham birgalikda o‘zaro manfaatlar kelishuviga tayangan holda hal etishlari mumkin. Xususan, bugungi kunda globalizatsiya davlatning siyosiy funksiyasi mazmuniga ham muayyan o‘zgartishlar kiritmoqda. Shu o‘rinda ta'kidlash joizki, fuqarolik jamiyati institutlarini rivojlantirish va jamiyatni demokratik talablar asosida boshqarish tamoyillarining to‘laqonli amalga oshishini ta'minlash uchun barcha shart-sharoitlarni yaratish hozirgi zamon davlatlari siyosiy funksiyasining mazmun-mohiyatini tashkil qilmoqda.
B