Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

223-м о д д а. Тарафларга ва бошқа шахсларга суднинг ҳал
қилув қарорлари ва ажримларидан
нусхалар юбориш


Тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларнинг илтимосига кўра, уларга суднинг ҳал қилув қарори ёки иш юритишни тўхтатиб туриш, тугатиш ёки аризани кўрмай қолдириш ҳақида чиқарган ажримининг нусхаси берилади.
Суд мажлисига келмаган тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шасхларга суднинг ҳал қилув қарори ёки иш юритишни тўхтатиб туриш, тугатиш ёки аризани кўрмай қолдириш тўғрисидаги ажримнинг нусхаси ҳал қилув қарори ёхуд ажрими чиқарилган кундан эътиборан беш кундан кечиктирмай юборилди.


1. Фуқаролик ишлари судда кўрилиб ҳал қилув қарорининг нусхаси умумий қоидаларга кўра, ишда иштирок этиши лозим бўлган бироқ, айрим сабабларга кўра иш кўришда қатнаша олмаган шахсларгагина юборилиши керак.
Амалдаги ФПКнинг мазкур шарҳланаётган қоидасида тарафлар ва шахсларнинг манфаатларини кўзлаб, уларнинг илтимосларига кўра суднинг ҳал қилув қароридан, иш юритишни тўхтатиб туриш, тугатиш ёки аризани кўрмасдан қолдириш ҳақида чиқарилган ажримларининг нусхасидан берилиши ўз ифодасини топган.
Ушбу қоиданинг киритилиши фуқаролик ишларини судда кў­ришда иштирок этиш учун тарафлар ва бошқа шахслар уни кўриш вақти, жойи ҳақида хабардор қилиниши лозимлигини, муҳим­лигини кўрсатади. Қонунга кўра, аксарият ҳолларда иш кўришда иштирок этиш ҳуқуқига эга бўлиб, мажбур эмаслар (қонунда кўрсатилган ҳолатлар бундан мустаснодир). Шунинг учун ҳам, агар фуқаролик ишини суд ишда иштирок этувчи тарафлар ва бошқа шахсларнинг айримларининг иштирокисиз кўрган тақдирда қабул қилинган суд қарорлари ва ажримларидан хабардор этиш мақ­садида нусха юборилади.
2. Агар ушбу шарҳланаётган қоиданинг биринчи қисмига кўра, суд тарафлар ёки ишда иштирок этувчи бошқа шасхларнинг илти­мосига кўра қарор ёки ажримдан нусха бериладиган бўлса, шу ҳу­қуқий меъёрнинг иккинчи қисмига кўра иш кўришда қатнашмаган шахсларга юборишга мажбур.
Суд тарафларга ва ишда иштирок этувчи шахсларга нусха ҳал қилув қарори ёки ажрим чиқарилган кундан бошлаб беш кундан кечиктирмай манфаатдор шахсларга юборилиши лозим. Кўрсатил­ган муддатга риоя қилмаслик қарор ва ажримлардан норози бўлган шахсларнинг апелляция тартибида шикоят беришга, прокурорни протест келтириш муддатини ўтказиб юборишига сабаб бўлади. Бу эса, шикоят, протест келтириш муддатини тиклаш учун судга мурожаат этиш каби ортиқча ҳаракатларни вужудга келтиради.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми қарорларидан ва суд амалиётидан кўчирмалар келтирамиз:
А) Ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинган шахсга болалари учун тайинланган пенсия, пул ёрдами ва бошқа тўловларни, шу­нингдек унинг фойдасига ундирилган алиментларни тўлаш тўхта­тилади. Шу сабабли судлар томонидан ишларни кўришда бу маса­лаларни аниқлаш лозим ва ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилиш тўғрисидаги ҳал қилув қарори қонуний кучга кирганидан сўнг унинг нусхасини кўрсатилган тўловларни амалга оширадиган тегишли органларга ёки тўловлар тўғрисида ҳал қилув қарори чиқарган жойдаги судга, бу тўловларни болалар муассасасига ёки бола тарбиясига берилган шахсга ўтказиш ҳақидаги масалани муҳокама қилиш учун юбориш керак.¹
Б) Шуни назарда тутиш керакки, тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларнинг илтимосига кўра уларга суднинг ҳал қилув қарори нусхаси берилиши лозим. Суднинг бу мажбурияти даъво бўйича иш юритиш, шунингдек, бошқа иш юритиш турлари бўйича чиқарилган суд қарорларига ҳам тааллуқлидир.
Суд мажлисига келмаган тарафлар ва ишда иштирок этувчи бошқа шахсларга суднинг ҳал қилув қарори, сиртдан чиқарилган ҳал қилув қарори нусхаси ҳал қилув қарори чиқарилган кундан эътиборан беш кундан кечиктирмай юборилиши зарур².
В) Ота-оналик ҳуқуқини тиклаш тўғрисидаги суднинг ҳал қилув қарорининг нусхаси судлар томонидан васийлик ва ҳомий­лик органларига ва боланинг туғилганлиги қайд қилинган жойдаги фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органига юборилиши керак³.