Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

133-м о д д а. Суд чақирув қоғозининг мазмуни


Суднинг чақирув қоғозида қуйидагилар кўрсатилиши лозим:

1. 
   суднинг номи ва аниқ манзили;
   
2. 
   бориш жойи ва вақти;
   
3. 
   шахс қандай иш юзасидан чақирилаётганлиги;
   
4. 
   шахснинг ким тариқасида чақирилаётганлиги;
   
5. 
   ишда иштирок этувчи шахсларга иш бўйича ўзлари эга бўлган ҳамма далилларни тақдим этиш тўғрисида таклиф;
   
6. 
   чақирилувчининг шахсан ўзи йўқлиги сабабли чақирув қоғозини қабул қилиб олган шахснинг имконият бўлиши биланоқ уни дарҳол чақирилувчига топширишга мажбурлиги;
   
7. 
   судга келмасликнинг оқибатлари (Ушбу Кодекснинг 86, 174, 175 ва 176-моддалари).
   

1. Суд органлари расмий давлат органи бўлганлиги туфайли судга мурожаат этган манфатдор шахслар билан бўладиган муноса­батлар ҳам расмий асосда олиб борилади. Шу туфайли фуқаролик, жиноят ишлари юзасидан судларга чақириладиган шахслар қонун билан тасдиқланган чақирув қоғозлари орқали амалга оширилади. Шунинг учун суд чақирув қоғозлари муҳим процессуал ҳужжат бўлиб, унинг мазмуни ҳам қонун талаблари асосида тузилган бўлади.
Суд чақирув қоғозига кўра, процесс иштирокчилари иш бўйича ўзларининг процессуал ҳолатларини билиб олишлари мумкин.
Суд чақирув қоғозлари қанчалик тўғри расмийлаштирилиб чақирилувчи шахсга вақтида топширилса ишни мазмунан судда кўриш учун замин тайёрланган ҳисобланади.
Судга чақириладиган шахсларнинг ким сифатида (даъвогар, жавобгар, учинчи шахс, гувоҳ, эксперт, мутахассис ва ҳоказо) чақирилишини суд котиби аниқлаб чақирув қоғозини тўлдириши лозим. Бу иш судьянинг назоратидан четда қолиши мумкин эмас, чунки суд амалиётида суд котибининг айби билан даъвогар ўрнига жавобгар деб чақириш ҳолларига ҳам йўл қўйилган.
2. Ушбу шарҳланаётган қоиданинг 7-бандида судга келмаслик оқибатлари кўрсатилган бўлиб, унинг оқибатлари ишда иштирок этувчи шахснинг процессуал ҳолатига боғлиқ бўлиб, у турлича бўлади. Масалан, экспертнинг суд узрсиз деб топган сабабларга кўра суднинг чақируви бўйича келмаслиги (ФПКнинг 86-моддаси); ишда иштирок этувчи шахсларнинг суд мажлисига келмаганлиги ҳақидаги оқибатлари (ФПКнинг 174-моддаси); тарафлар узрсиз сабабларга кўра суд мажлисига келмасликлари (ФПКнинг 175-мод­даси); гувоҳ, эксперт, мутахассис суд мажлисига келмаслик қандай оқибатларга олиб келишлиги (ФПКнинг 176-моддаси) кўрсатилган. Бундай ҳолларда суд чақирув қоғозини манфаатдор шахс томони­дан олган-олмаганлигига қараб тегишли чорани қўллаши лозим.
Фуқаролик процессуал кодексининг 13-боби суд хабарлари ва суд чақирувларига бағишланган бўлса-да, бироқ суд хабарлари тўғрисида махсус қоидалар қонунда ўз ифодасини топмаган. Шу­нинг учун «суд чақирув» қоғозларидан алоҳида «суд хабарлари» ифодаланган махсус қоғозлардан фойдаланиш мақсадга муво­фиқдир.