Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

2. Фуқаролик ишлари судга тааллуқли бўлмаганлиги (ФПКнинг 100-моддаси 1-банди) сабабли иш юритиш тугатилиши ҳам давлат божини қайтариш учун асос бўлади.
3. Давлат божи қонунда кўрсатилган ҳолларда, масалан: никоҳдан ажратиш, айрим нотариал ҳаракатларни бажариш билан боғлиқ бўлса қайтарилиши мумкин.
Давлат божи иш кўрган суднинг ажримига асосан тегишли молия органлари томонидан қайтарилади. Бунинг учун манфаатдор шахс судловлик ҳақидаги қоидага амал қилиши керак.
Суд амалиётидан мисоллар келтирамиз:
1) Хайдаров судга даъво билан мурожаат қилиб, вилоят табиатни муҳофаза қилиш қўмитасига ишга тиклаш ҳамда 338.500 сўм моддий ва маънавий зарар ундиришни сўраган.
Суд давлат божи тўланмаганлигини асос қилиб, аризани ҳара­катсиз қолдириш ҳақида ажрим чиқарган. Шу сабабли Хайдаров 45.000 сўм давлат божи тўлаган.
Олий суд фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати қуйидаги асосларга кўра суд ажримини бекор қилиб, тўланган 45.000 сўм давлат божини Х.га қайтарди.
Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг 277-моддаси талабига мувофиқ, ходимлар меҳнатга доир ҳуқуқий муносабатлар­дан келиб чиқадиган талаблар бўйича судга мурожаат қилганлари­да суд харажатларини тўлашдан озод қилинадилар.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикасининг Солиқ кодексига кўра, даъвогарлар иш ҳақини ундириб олиш тўғрисидаги даъволар ва меҳнат ҳуқуқлари муносабатларидан келиб чиқадиган бошқа талаблар юзасидан давлат божи тўлашдан озод қилинадилар.
Биринчи инстанция суди юқорида баён қилинган қонунларга зид равишда Х.ни меҳнатга доир ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган талаблари бўйича давлат божи тўлатиб хатоликка йўл қўйган¹.


109-м о д д а. Ишни кўриш билан боғлиқ бўлган чиқимлар


Ишни кўриш билан боғлиқ бўлган чиқимларга қуйида­гилар киради:

1. 
   гувоҳлар, экспертлар, мутахассислар, таржимонларга тўланиши лозим бўлган суммалар;
   
2. 
   жойга бориб кўздан кечириш билан боғлиқ бўлган харажатлар;
   
3.