Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

107-м о д д а. Даъвонинг баҳоси ўзгартирилганда давлат
божини ҳисоблаш


Даъвогар ўзининг талабларини камайтирган, арз қилган талабларидан воз кечган, тарафлар ишни келишув битими билан тамомлаган ҳолларда тўланган бож қайтарилмайди.
Арз қилинган талаблар кўпайтирилганда етишмаган сумма даъвонинг кўпайтирилган баҳосига мувофиқ равишда қўшим­ча тарзда тўланади.


1. Фуқаролик ишини судда мазмунан кўриш жараёнида ундири­лиши лозим бўлган давлат божи кўпайганлиги аниқланган тақдир­да, суд ҳал қилув қарорида давлат божини кўпайтирилган қисмига монанд ундириш масаласини ҳал этиш зарур. Бироқ, ушбу ҳуқуқий меъёрда даъвогар ўзининг талабларини камайтирган тақдирда тўланган божни қайтармаслиги ҳақида ҳам белгилаб қўйилган.
Амалдаги фуқаролик процессуал қонунчилигида манфаатдор тарафлардан давлат божини ундиришдан мақсад шу шахсларнинг судда иш қўзғатиш масаласига жиддий ёндашишга қаратилган тад­бир эканлиги юқорида айтиб ўтилган. Шунинг учун ҳам тарафлар­нинг ғайриқонуний ҳаракатларига нисбатан моддий таъсир кўрса­тиш мақсадини кўзлаб қонун ушбу ҳуқуқий меъёрда даъвогар арз қилган талабларидан воз кечганда, тарафлар ишни келишув бити­мини тузиш билан тамомлаган ҳолларда тўланган давлат божини манфаатдор шахсларга қайтармаслик қоидаси белгиланган.
Агар, даъвогар арз қилган талабларидан воз кечса, унинг харажатларини жавобгар тўламаслиги, бироқ талаб қўйилгандан сўнг жавобгар уларни ихтиёрий равишда қаноатлантиришлиги натижасида даъвогар ўз талабларидан воз кечса, суд даъвогарнинг илтимоси бўйича иш юзасидан қилган барча сарф-харажатларини жавобгардан ундириб бериш масаласини қўйишга ҳақли.
Суднинг давлат божини ундириш билан боғлиқ бир қатор процессуал ҳаракатларнинг мазмун-моҳияти шундан иборатки, асоссиз даъво талаблари билан иш қўзғатган шахсларга нисбатан процессуал воситаларни татбиқ этиш билан моддий таъсир чора­ларини кўришга қаратилган. Шу боисдан ҳам, арз қилинган талаблар кўпайтирилган ҳолларда ҳам етишмаган сумма даъвонинг кўпайтирилган қисмига мувофиқ равишда қўшимча ундирилиши юқоридаги фикримизга асос бўлади.