Ўзбекистон републикаси

Умумий қидириш ишлари кон топишга истиқболли майдонларни ҳамда фойдали қазилма конларини аниқлаш ва уларнинг умумий истиқболини баҳолаш мақсадида амалга оширилади. Бундай қидириш ишлари геологик, геофизик, геокимёвий усуллар ҳамда ер усти тоғ лаҳимлари ва бурғулаш қудуқларидан фойдаланган ҳолда амалга оширилади.
Қидиришнинг бу қуйи босқичи натижасида рудали майдонлар, зоналар, хавзалар, маъданли горизонтлар ва бошқалар ажратилади ва чегараланади ҳамда ўрганилган худуднинг маълум бир башорат заҳиралари баҳоланади ва кейинги олиб бориладиган тавсилий ишлар кетма–кетлиги тўғрисида тавсиялар берилади.
Тавсилий қидириш босқичининг вазифаси–айнан фойдали қазилмалар намоён бўлган барча жойларни аниқлашдан иборат. Тавсилий қидириш ишлари маъданлар намоён бўлган истиқболли майдонларда, умумий қидириш ишлари вақтида ажратилган ёки аввалдан маълум бўлган конлар худудида жойлашган истиқболли майдонларда олиб борилади. Тавсилий қидиришнинг вазифаси ўрганилган худуднинг истиқболлилигини баҳолаш ва кейинчалик баҳолашга арзийдиган минерал хом ашёлар тўпланган жойларни аниқлаш ҳисобланади. Тавсилий разведка ишларини олиб бориш ер усти тоғ лаҳимилари ўтиш ва бурғулаш ишларини қўллаган ҳолда қидиришнинг энг самарали усуллари мажмуаси ёрдамида амалга оширилади.
Тавсилий қидириш миқёси ўрганилаётган худуднинг геологик тузилиши мураккаблигига боғлиқ равишда ва кутилаётган маъдандор зоналар, майдонлар, конлар ва айрим маъданли таналар ҳусусиятларидан келиб чиқиб 1:10000 – 1: 5000 миқёсда танланади.
Қидириш–баҳолаш босқичининг вазифаси–шубҳасиз истиқболсиз маъданлар намоён бўлган нуқталарни “элакдан ўтказиш” ва айнан саноат учун истиқболли маъданлар намоён бўлиши мумкин бўлган нуқталарни аниқлашдан иборат. Қидириш – баҳолаш ишлари қидиришнинг олдинги қуйи босқичларида аниқланган ҳамда “биринчи кон топувчилар”нинг тавсиялари асосида фойдали қазилмалар намоён бўлган истиқболли худудларда амалга оширилади. Бу ишларнинг вазифаси аниқланган минерал тўпламлар истиқболини баҳолаш ва дастлабки разведка учун конларни асосли танлашдан иборат. Кўрсатиб ўтилган вазифаларни бажариш геологик, геофизик ва геокимёвий усуллар мажмуасидан фойдаланиб, ер устида тоғ лаҳимлари ўтиш ва бурғулаш ишлари олиб борилади. Бунда тадқиқ қилинаётган объектнинг ўлчамлари ва тузилишининг мураккаблигига боғлиқ равишда 1:10000–1:1000 миқёсли геологик ҳариталаш ишлари олиб борилади, катта ҳажмда табиий ва сунъий очилмалар бўйича фойдали қазилмалардан намуналар олинади. Бу қуйи босқич тадқиқодлари натижасида ер сатхида ва чуқурликда ўтилган айрим разведка лаҳимлари ҳамда геофизик ва геокимёвий материалларни тавсилий ўрганиш асосида коннинг геологик–саноат тури аниқланиши, конниг пландаги геологик чегаралари ўрнатилиши ва чуқурликда маъданли таналар аниқланганлиги ҳақида геологик нуқтаи назардан асосланган башорат ҳариталари тузилиши лозим.
Қидиришнинг юқорида кўрсатиб ўтилган қидириш босқичлари вазифаларидан келиб чиқиб, қидириш ишларининг умумий вазифаси белгиланади. Шундай қилиб, қидиришнинг умумий вазифаси-келажакда уларни разведка қилиш ва ўзлаштириш учун истиқболли ҳисобланган фойдали қазилма маъданлари намоён бўлган худудлар фондини ташкил этишдан иборат.
Конларнинг фойдали қазилма турларига, жойлашиш ҳолатини назорат қилувчи омилларга(геологик даракчиларига), худуднинг геологик тузилишидаги ҳусусиятларига(айниқса, ҳарактерига, очилганлик даражасига, геоморфологияси ва бошқаларга) боғлиқ равишда қуйи қидириш босқичлари бирлаштирилиши ва бекор қилиниши мумкин. Ҳар қандай шароитда қидириш–баҳолаш ишлари, барча қидириш ишларининг якуни сифатида ўтказилиши шарт.