Ўзбекистон републикаси

12.4. Кўмир кони захираларини ҳисоблашга мисол
Разведка қилинган участканинг стратиграфик кесмаси қуйидан юқорига қараб қуйидаги жоғ жинсларидан ташкил топган дейлик (73-расм):
- қалинлиги 35 метргача бўлган учламчи даврдан кейин ҳосил бўлган гиллар;
- қалинлиги 1,5 метрдан 3,0 метргача бўлган учламчи даврнинг – охактош-чиғаноқли ётқизиқлари, олигоцен гиллари ва опокалари;
- майда ва йирик заррачали қумтошлардан, қумли ва гилли сланецлардан, охактош ва кўмирдан ташкил топган тошкўмир ётқизиқлари. Кўмирнинг умумий қалинлиги умумий кесманинг 1,6% атрофидаги қисмини ташкил қилади. Охактошларнинг қалинлиги унча катта эмас. Тошкўмир системаси жинсларининг ёши С⁵₁ свитасига, қуйи қисми эса С⁶₂ свитасига тегишли.
Ўрганилаётган участка субкенглик йўналишига эга бўлган йирик синклинал ўқининг шимолий қанотида жойлашган. Жинсларнинг қанотдаги ётиш бурчаги 10⁰ га тенг, ўқига яқин қисмида эса 7⁰ атрофида.

73-расм. Тошкўмир кони участкасининг плани ва кесмаси.
1-  қатламининг изогипслари;  қатламининг изогипслари; 3 – участка чегараси; 4 – устсурилманинг қатлам билан кесишган чизиғи; 5 – флексура, қатлам билан кесишиш; 6 - тоғ лахимлари чегараси; 7 – кўмир; 8 - гилли–сланец; 9 – қумли сланец; 10 – кўмирли сланец; 11 – йирик доначали қумтош; 12 – майда доначали қумтош.
Участка тектоникаси унча катта бўлмаган устсурилма билан мураккаблашган бўлиб, унинг йўналиши асосан шимолий-шимилий шарқ томонга йўналган, ётиш бурчаги шарқий-жанубий-шарқий томон 70 дан 90⁰ гача ва силжиш амплитудаси эса 5 – 30 метрни ташкил қилади.
Худди шу йўналишда вертикал амплитудаси 70 – 100 метр бўлган флексурали тектоник бузилишлар синклинал ўқи йўналиши бўйлаб қисқариб, сўнгра сўниб боради.
- С⁶₂ свитасида кўмир қатламлари мавжуд эмас, О₂ свитада   ва асосан К₅ ишчи қатламлар ҳисобланади.
- К₅ қатлам жанубга томон иккига ажралиб   қатламларни ҳосил қилади.
-   қатламлар, қалинлиги 0,01 дан 0,29 метргача бўлган майда қатламчали қўмирлашган ва гилли сланецлар билан антрацидларнинг ўзаро алмашиниб ётишидан ташкил топган.
- Ҳисобланаётган айрим участкаларда К₅ қатламининг ўртача қалинлиги 0,75 дан 0,90 метргача, тоғ ишлари доирасида 1,60 метргача;  қатламда 0,60 дан 0, 85 метргача (айрим қудуқларда 1,0 метргача) ва   қатламда эса 0,70 дан 0,75 метргача ўзгариб туради.
- Участканинг шимолий, ғарбий ва жанубий қисмидаги горизонтлар тоғ лаҳимлари ёрдамида очилган;
- Синклиналнинг ўқ қисмидаги қуйи горизонтлар чуқурлиги 300 дан 850 метргача бўлган, бир - биридан ва тоғ лаҳимларидан 1500 – 2500 метр масофада жойлашган вертикал колонкали бурғулаш қудуқлар билан кесиб ўтилган.
- Захираларни ҳисоблаш Бауман усули бўйича ўтказилган.
- Изогипслар планда ҳар 50 метрдан 1: 5000 ли миқёсда ўтказилган.
- Изогипс қийматлари 650 метргача бўлган захиралар А₂ тоифага, 650 -750 оралиғида бўлган захиралар В тоифага киритилади.