Zbekiston mustaqilligining qo

I.A.Karimov Tarixsiz kelajak yo“q
Odamzod borki, avlod-ajdodi kimligini, nasl-nasabini, uzi tugilib voyaga etgan qishlok, shahar, hullaski, Vatanining tarixini bilishnn istaiidi. Xoznr Ozbekston deb ataluvchi hudud, yani bizning Vatanimiz nafakat Shark, beams, umumjahon sivilizatsiyasi beshiklaridan biri bulganini butun jahon tan olmokda. Bu kadimiy va tabarruk tuprokdan buyuk allomalar, fozilu fuzalolar, olimu ulamolar, siyosatchilar, sarkardalar etishib chikkan. Diniy va dunyovy imlarning asoslari mana shu zaminda, saikal topgan. Eramizgacha va undan keiin kurilgan murakkab suv inshotlari, shu kungacha kHrku fayzini, mahobatini ywkotmagan osori atikalarimiz kadim-qadimdan yurtimizda dehkonchilik, khunar-mandchilik madaniyati, memorchilik va harsozlik san'ganiuksalyugati. Beshafkat davr sinovlaridan omon kolgan, eng kadimgi toshyozuvlar, bitiklardan tortib, bugun qutibkhonalarimis hazinasida saklanayotgan 20 mingdan ortik kwlezma, ularda muzhassamlash-gan tarikh, adabiyot, sanat, siyosat, axlok, falsafa, math, kimyo, fizika, mathematics, meditsina. mov. miya, me’morchilik, dehkonchilikka un ming-lab asarlar biening beknyos ma’naviy boyligimiz, iftihorimizdir, Bunchalik katta merosga ega bulgan hzlk dunyoda kam topiladi. Buning uchun kham bu jahonning sanokli mamla-katlarigina biz bilan bellasha olishi mumkin, deb dadil aita olaman. Ota-bobolarimisning asrlar yordami bilan tuplagan hhayotiy tazhribalari, din akhloqy, ilmiy qarashlarini uzida muzhassam etgan bu nodir kHlez-malarni zhiddiy humrganish davri keldi. Chunki, uzingizga ma'lum, shurolar zamonida tarixiy hakikatni bilishga intilish ragbatlantirilmas edi, hukmron mafkura manfaatlariga hizmat kilmaidigan manbalar khalk kuzidan iloji yirok saklanardi. Ahvol shu shu razrazaga borgan ediki, uz tariximizni uzimiz huquqidan mahrum bulib qoldik. Birovlar tomonidan berilgan tarixi darsliklarini ukir edik. “SSSR Tarixs” Deb Atalgan Darsk-Likda, Uzbekistoyndai Mamlakatga Bor Yari 3-4 Sahifa orin Berilib, Tarikhi Vocalar Vochalar Vochalar Vochalar Veche-Lar Khakida Ficrlar-Iotlar Yoki Umuman Lom Mima Mima Mima Mima Mima Mima Mima Mimasaelli, , maktab quchisi ham yaxshi biladi. Andy, mustakillik tufaili yakkol namoyen bulayotgan tarixiy haqiqatni bilishga. O'zligini anglashga chankoklikning tube sabablari mana shunday, deb uylaiman. Olimlarimiz tariximizning turli davrlariga doir risolalar natijalarimokda, tarixiy mavzuda ajoyib nasriy, nazmiy, saxna asarlari yaratil- Ommaviy akhborot boshqarish manaviy kadriyatlarimkani keng targib kilayotgani, suh-lar, mulokotlarda fikrlar rang-barangligi pulli bulayotgani diqqatga sazovor. Eshlarning Vatan, millat takdiri uchun uzlarini masul sezib, bu baxslarda dahldorlik tuyrusi bilan ishtrok etatgaii meni, ainiksa, quvontira-Di. Chumchuk suisa ham kassob suisin, degan gap bor. Men tarixchi emasman. Bu mavzuda akl o'rgatish fikridan mutlako yirokman. Lekin tabiy bir savol turladi: davlatchilik tariximiz tub burilish pallasiga kirgan bir payt-da uzimizning zamon va makondagi o'rni-mizni anik belgilab olishimiz, nasd-nasa-bimiz, kimligimizni bilishimiz kerakmn-yukmi? Ya'ni yurtimizda faol mehnat kilayotgan mukhtaram akademik, olimlar, adibla, noshir-par, avvalambor. tarikhchilarimiz birgalashib, mana shu savollarga zhavob topishi kerakmi- Nazarimda, Uzbek xalqining Ilmiy tilda aytganda, yaxlit konsepsiya yuk. Find out an lash tarixini bilishdan boshlanadi. Isbotta-lab bulmagan ushbu haqiqat davlat siyosati dara-jasiga kutarilishi zaruR. Millat, mamlakhat hakida katta-katta minbarlarga chikib gapirishning uziga xos masuliati bor. Muayyan vskea, shahsga munosabat bildi-rayotganda, bu faqat bir kishi yoki muayyannuqta- 5dagi kishilarning nuktai nazari bulishi mum-kinligini unutmailik. Emon kuzatuvi, subyektyav fikr yukuvchan buladi. Chukur tahlil, mantiqqa asoslanmagan bireklama fikr odamlarni, eng avvalo, tarix o'qituvchilarini chalg'itadi. Ular eshitganlarinn hakikat shu, deb kuvchilarga ham ekanadi. Faqat bakhs, munozara, tahlil mevasi bulgan khulosa-largina bizga tӳrri yo‘l ka berishi mumkin. Boo birinchidan. Ikknichi masala bo'lish iboratki, biz komil inson tarbiyashini davlat siyosatining ustu- vor sohasi deb elon kilganmiz. Komil inson deganda biz, avvalo, ongi yuksak, mustakil fikr-lai yuqori, hulk-atvori bilan uzgalarga ibrat buladigan bilimli, marifatli kishilarni tushunamiz. Ongli, bilimli odamni oldi-kochdi haplar bilan aldab bulmaidi. At khar bir narsaki akl, mantik tarozisiga solib kuradi. Uz fikr-uyi, xulosasini mantiq asosida kurgan kishi etuk odam buladi. Erkin, demokratik jamiyat quryapmiz. Biz uchun yopik mavzuning uzi yuk. Umumxalk minbari televizorlari, radiomiz, matbuotimiz hur. Yaxshi niyatli kishilarga chegaralarimiz hamisha ochik. Xorijdan kelib keladi, biz chet davlatlarga chikamiz. Kunda Bulmasa, Kun Ora Xalqaro Anjumanlar Utib Turibdi. Bizga mana shu anjumanlarda manman degan olimlar bilan, khohlang, IKTisod, khohlang, siyosat, khohlang, tarikh, manaviyat sokhalari bulsin, bemalol bahs-lasha rivojlanishi bilimdon, zukko, marifatli odamlar kerak.Nega men marifat suzini kup tacrorlab, unga alohid urru beryapman? Chunhi, zhamiyat tarakkiyotinnig asosya, ilonlar mukarrar hado- katdan kutkarib koladigan yagona chuch marifatdir. Asrimiz turgan Turkistonda kechgan vokealarni bir eslang. Nega bu ulkada usha Ynllari marifatchilik harakati har kachongi--dan ham kuchayib ketdi?/ Negaki, chor Russiasi asoratiga tushib kolib, butkul tanazzulga yuz tutgan o'lkani uyrotishga, xalqning kuzini ochishga faqat marifat orkaligina mumkin bo'lishi mumkin. Ma'rifatparvarlik biz uchun bugun ham o'z axamiyatnni yo'qotgani yuk, yukotmaidi ham. Akl-zakovatli, yuksak manaviatli kishilarni tarbiyalai olsakkina, oldimizga kuygan maksadlarga erisha olamiz, yurtimizda farovonlik va tarakkiyot karor topadi. Agar shu muammoni echolmasak, barcha toat-ibodatlarimiz bir pul: tarakkiyot ham, kelajak ham, farovon hayot ham bulmaydi! Aynan shuning uchun ham uz vaqtida Republic of Ma'rifat va ma'naviyat markazini tashkil qildik. Markazning viloyati, tuman bulimlari ochildi. Gap hozir respublika byudjetidanazhratilgan katta mablar haqida emas. Kerak Bulsa; yana yordam. Budagi ishlarning talab darajasida emasligini, tashkilotning soha rasmiyatchilikka berilib ketayotganini qanday qilib mumkin? Bu holni kugranda beihtiyor, baraka topkur, sen shrolar zamonidaghi house of siyosiy ta'lim, yangi siyosiy maorif uyi gomi emassan, mutlako boshka odamsan, biz bu marka 3-ni faqat maosh olish uchungina tashkil etmadik,degingiz keladi. Colaversa, manaviyat, marifatni tarovb kilish khhar bir ziyoliniv vnjdon nshidir. Marifatchi fidoyi bulmori kerak. Tushunamiz, sudlov ham tirikchi-ligi, bola-chakasi bor. Buning uchun ham maosh- tayinlab kuyibmiz. Lekin yana takror aitaman-marifatchi, eng avvalo, fidoyi bulmog'i, uzidan kechmog'i kerak. XX asr boshidagi marifatchilik harakati haqida gapirgandim. Usha harakatning namoyanda-lari boilik uchun, shon-shuhrat uchun maydonga chnkishdimi? Mahmudxo'ja Behbudiy, Munavvar Qori, Fitrat, Tavallolarga maktab ochganlari, xalqni o'zak xak-hukuklarini tanishga davat et-ganlari uchun birov maosh tulaganmi? Birov ularga oilik berghanmi? Albatta, ha! Ular o't bilan o'ynashayotganlarini, istibdodga qarshi kurasha- yotganlari chun ayovsiz zhazolanishlarini oldin-dan yaxshi bilishgan. Bilaturib, ongli ravish mana shu yuldan borganlar. Chunki, vizhdonlari, iimonlari shunga davat etgan. Andy asosii masalaga utsak. Xush, tarixni yaxshi bilmasdan turib. yuksak manaviyatga eri- Eish mumkinmk? Albatta mumkin emasMMnaviyatini tiklashi, turilib o'sgan yurtida o'zini boshkalardan kam sezmay, boshini baland kutarib yurishi uchun insonga, albatta, tarixiy xogira kerak. Har kaisi inson men shuy millat farzandi ekanman, mening azhdodlarim kimlar bulgan, millatimning ibtidosi kaida, uning oyokka Turishi, tiklanits, shlakllanish zharaeni qandai kechgan.Tarnkdan judo bulni nimaligini yaxshi bilsangiz kerak. Ixon uchun tarixidan judo bulish bulish demakdir. Xorazm davlati tarixini biz 2700 yillik tarixiy deb bilamiz. Lekin Rossiyaning xokh utmishdagi, xokh bugungi kazga kwringan biror bir tarixiydan surab kwring-chi, shuni tan olarmikin? Tan olmaidi, bilmaidi, bilishni hohlmaidi boor. Ozharlikning sababi esa bitta: basharti tan olgudek bulishsa, tarixiy hulosalari chippakka chikadi, ilmda sokhta yul bilan borganlari foch buladi. Ueng matabar, kadimgi kwlezmamiz "Avesto"ning 3000 yil bHlyapti: Bu nodir kitob bundan XXX asr muqaddam ikki daryo oraligida, mana shu hayotdan judo zaminda umrguzaronlik kilgan azhdodla-rimizning biz avlodlariga matariy. "Avesto" ayni zamonda bu kadim o'lkada buyuk davlat, buyuk ma'naviyat, madaniyat bulganidan guvokhlik. tarixiy huzhzhat-dirki, uni kim inkor etolmaydi. Lekin, yukorida aitganimdek, biron-bir horizhiy jurnal - laylak, umuman, Fapb adiblarining "Avesto" yoki eslashganini bilmaiman. Khulosa shuki, olis-olis xavfli khalkimiz, kharakter utmishiida aitilayotgan mulohazalarning tarkibiy qismi sokhta, gayriilmidir. Men bilganimni aityapman, shundayi khulosa chikarishga mazhburman. Biz jamon rus olimlarining tadkikotlariga tayanamiz, iqtibos kuchimiz. “Bartold undai degan, Gumilyov bundai degan joy. Asosiy inglizolimlarning mehnatini kamsitmoqchi emasman. Lekin kachongacha biz tariximizni birovlarning nuktai nazari, karichi bilan baholamiz? Shundai ulkan yurtimizda kechgan davlatchilik tarakkneti, ijtimony-siyosi, iktisodiy, madaniy hayoti atroflicha tahlil qilingan tadkikotlar nega yaratilmayapti? Arxeologiya, Tarix, Sharkshunoslik va boss bir kator institutlarimiz bor. Mutahassislar nima bilan mashgul, kayokka qarashyapti? Uzbek davlatchiligi kachon payo bulgan? Nima Amish, Uzbekistan XX Asrning 20-yillarid, anikrogy, 1924 yili davlat makomini olgan amish. Biz shu ganra ishonishi-miz kerakmi? Maktanish emas, yangidan shakllanayotgan uzbek davlatchiligi bor turgan, inson sifatida aitishga hakkim kerak bulsa, bu ish uchun zhonimni, borlirimni kutish tayerman. Chunki, haytimning mazmuni iborat. Lekin faqat bir men emas, butun xalq bilishni istaydi: O'zbek davlatchiligi qaysi asr-da payo buldi? Qandai tarixi boskichlarni boskb utdi? Mutakassislar, beams, gushuntirib berarlar, beams, anik zhavoblari bordir? Tarribot, tashvikot ishlarini olib tadqiqotchilar, beams, allakachon bir fikrga kelishgandir? Lekin hozircha on matbuotdan, on darsliklardan men mana shu savollarga javob topolmadim. Yana aitaman, bu sokhada ishlayotgan olimlari- mizni tankid kilish u yoqda tursin, aiblashga ham haddim sig'maydi. Kupchilik olimlarimizning ilmiy tafakkuri, qarashlari kaisi davrida shakllanganini ham yaxshi bilaman.