Zbekiston mustaqilligining qo

Taraqqiyotning o“zbek modeli
Xayotimizga chuqur o’zgarishlar kirib kelmoqda. Sodir bo’layotgan tub siljishlar dunyo-ning xozirgi qiyofasini o’zgartirib bormoqda. Xalqlarning o’z taqdirlarini o’zlari belgilashga in-tilishlari ana shunday o’zgarishlarni keltiruvchi kuchdir. O’zbekiston xam mustaqil bo’lishni bi-rinchilar qatorida bildirga-nini xam alohida takidlab o’tish lozim. O’zbek xalqining ajralmas huquqi – o’z taqdirini o’zi belgilash huquqi ro’yobga chiqarildi. 1991- yilning 31-avgustida O’z-bekiston ruspublikasining mustaqilligi e’lon qilindi . Bu tarixiy voqea davlatimiz yilnomasiga zarxal xarflar bilan yozib qo’yildi. O’zbekiston xalqi jonajon o’lkadagi beqiyos boyliklarning abadul – abat egasi bo’lib qoldi. Jaxon tajribasi shundan dalolat berdiki,o’z davlatchiligini qo’l-ga kiritish qo’lga kiritish milliy xa ijtimoiy ozodlikga erishish xech qayer-da yengil va oson-likcha bo’lmagan. Mustaqillikga erishgan xar bir mamlakat o’z taraqqiyot yo’lini iz-laydi, yangi jamiyat barpo etishda o’z andozasini ishlab chiqishga intiladi. Dunyoda ijtimoiy taraqqiyot yo’-lining turli variantlari mavjud.O’zbekiston boshqa davlatlar taraqqiyoti jarayonida to’plagan va respublika sharoitiga tadbiq qilsa bo’ladigan barcha ijobiy tajribalardan samarali foydalandi. Gap biron bir modelni xatto u ijobiy bo’sa xam ko’r ko’rona ko’chirib olish to’grisida bora-yotgani yo’q. Aniq ravshan vositalar va usullar qaysi mamlakat uchun mo’ljallangan bo’lsa o’sha mamlakatning o’ziga xos sharo-itlardagina ijobiy natija beradi. Jaxon va o’zimizning amaliyotimizdan olingan barcha unumli tajribami rad etmagan holda o’z ijtimoiy – iqtisodiy va siyosiy – xuquqiy taraqqiyoy yo’limizni tanlab olish res-publikaning qatiy pozitsiyasidir. Mehnat sevar va manaviy yutuk madaniyatli oila shu jamiyatning asosini tashkil etadi. O’zbekston kela-jagi buyuk davlat. Bu mustaqil demokratik xuquqiy davlatdir. Bu insonparvarlik qoidalariga asoslangan millati dini ijtimoiy axvoli siyosiy xuquqlari va erkinliklarini taminlab beradigan davlatdir. Xaql xokimyatining manbaidir. Uning xoshix irodasi davlat siyosatini belgilab beradi. Yangilangan jamiyatning siyosiy va davlat tuzulishi insonga uning siyosiy iqtisodiy va ijtimoiy turmush tarzini erkin tanlab olishini kafolatlash kerak.
Davlatimiz mustaqillikga erishgandan so’ng , BMTga va boshqa xalqaro tashkilotlarga a’zo bo’lib kirish O’zbekistonga o’zining tashqi siyosatini mustaqil ravishda o’tqazish, jaxon xamjamiyatiga kirishning o’z yo’llarini ishlab chiqish, davlatlararo munosabatlarning yo’nalish-lari va ustuvorligini belgilash inkonini berdi. O’zbekistonning milliy manfaatlariga mos keladi-gan ko’p tomonlama faol tashqi siyosatni amalga oshirish – davlatning mustahkamligini mustah-kamlash, iqtisodiy qiyinchiliklarni bartaraf etish va xalq turmushini yaxshilashning zarur sharti va g’oyat muxim vositadir. O’zbekiston Ruspublikasi uchun mustaqil tashqi siyosat yuritish – davlat faoliyatining yangi va amalda qo’llanilmagan yo’nalishlardan biridir. Quyidagi asosiy prinsiplar O’zbekistonning tashqi siyosatiga, uni amalga oshirish yo’llarini belgilashga negiz qilib olingan.

Birinchisi. O’zining milliy – davlat manfaatlari ustun bo’gan xolda o’zaro manfaatlarni xar tomonlama xisobga olish.

Ikkinchisi. Respublika odamlar va davlatlar o’rtasidaga o’zaro munosabatlarda umumba-shariy qadriyatlarni ustun qilib qo’yib, xalqaro maydonga tinchlik va xafsizlikni mustahkamlash uchun kurashadi.
Uchinchisi. Respublikaning tashqi siyosati teng xuquq va o’zaro manfaatdorlik, boshqa mamlakatlarning ichki ishlariga aralashmaslik qoidalriga rioya qiladi.
To’rtinchisi. Mafkuraviy qarashlardan qatiy nazar tashqi siyosatda ochiq – oydinlik prin--siplarini ro’ypobga chiqarishga va barcha tinchliksevar davlatlar bilan keng tashqi aloqalrni o’r-natishga intiladi.
Beshinchishi. O’zining milliy – xuquqiy tizimini vujudga keltirayotgan yosh mustaqil O’z-bekiston ichki milliy qonunlaridan xalqaro xuquq normalarining ustuvorligini tan oladi.
Olitinchisi. O’zbekiston to’la ishonch prinsiplari asosida xam ichki tomonlama, xam ko’p tomonlama tashqi aloqalarni o’rnatish va rivojlantirish uchun xalqaro tashkilotlar doirasida xamkorlikni chuqurlashtirish uchun xarakat qiladi.
Mustaqil Davlatlar Xamdo’stligini tashkil qiluvchi mamlaktlar bilan bevosita va ko’p to-monlama munosabatlarni rivojlantirish tashqi siyosattimizning ustuvor yo’nalishlaridan biridir. O’zbekiston xamdo’stlik g’oyasini qo’llab quvvatladi, uning tashkilotchilari tarkibiga kirdi, boshqa qatnashchilarning teng xuquqligi asosida uni mustahkamlash va rivojlantirish kerakliligi asosida qattiq turib yoqlamoqda. Xozirgi kunda O’zbekisoton xamdo’stlik doirasida boshqa mustaqil mamlakatlar bilan faol xamkorlik qilayotgani uchun quyidagilarni taminlamoqda.
---- Birlashgan Qurolli kuchlar orqali milliy mudofani muvofiqlashtirish, milliy xudud yaxlit-ligi va davlat chegarasini ximoya qilish;
---- Xamdo’stlikning boshqa davlatlari bilan fan texnika taraqqiyoti yutuqlaridan yangi-liklaridan texnika vositalaridan baxramand bo’lish, zarur xom ashyo tayyor maxsulotlarni past narxlarda sotib olish shuningdek o‘z maxsulotlarini sotish uchun keng ko’lamdagi bozorning mavjudligi.
---- Transport tarmog’idan foydalanish dengiz protlariga chiqish xorijiy mamlakatlarga mol-larni tranzit yo’lini bilan yetqazib berishda imkoniyatning kengligi;
---- Keskin ekologoya muammolarini xal etishda chora tadbirlarni xal etish chora tadbirlarini birgalikda amalga oshirish tabiiy ofatlar va falokatlarnining oqibatlarini tugatishda o’zaro yor-dam berish.

O’zbekiston MDH davlatlari bilan o’zaro munosabatlardagi eng muxim masala – suveren Rossiya bilan teng xuquqli aloqalrni rivojlantirish va mustahkamlash xamda uning potensial ta-yanishidir. Oyoqqa mustahkam turib olish iqtisodiyotga jo’shqin tus berish xalqimizning va o’l-kamizning mavjud imkoniyatlaridan to’la to’kis foydalanish uchun ijtimoiy va barqarorlik che-garalarining xafsizligini taminlash. Mustaqil O’rta Osio Respublikalari va Qozoqiston bilan do’stona, qarindoshlik munosabatlarini, mustahkamlash ular bilan qalin ijtimoiy iqtisodiy muno-sabatlarni chuqurlashtirish va yanda rivojlantirish ilmiy va madaniy xamkorlikni kengaytirish O’zbekiston tashqi siyosatining g’oyat muxim ustuvor yo’nalishlaridan xisoblanadi. Xamkor--likga intilish shu mintaqa mamlakatlariga tarixdan xosdir. Davlat mustaqilligi qaror topgandan keyin o’zbekiston va o’rta osiodagi boshqa ruspublikalar ruxi, dini, urf- odatlariga ko’ra yaqin bo’lgan Osiodagi musulmon Sharqiga mansub mamlaktlar bilan bevosita muloqot o’rnatish im-koniyatinmi qo’lga kiritdilar. Xozirda O’zbekistonning Osiodagi Xitoy va Xindiston kabi buyuk mamlakatlar bilan munosbatlari samarali rivojlanib bormoqda. O’zbekistonning tashqi siyosa-tining ko’p tomonlamaligi va oshiqligi iqtisodiy rivojlangan mamlaktlar bilan mustaxkam o’zaro foydali munosabatlarni o’rnatishga qaratilgan yondashuvlarni belgilab beradi. Iqtisodiy omillar O’zbekistonning tashqi siyosatida muxim o’rin tutadi. Tashqi savdo iqtisodiy ilmiy va madaniy aloqalarda ustuvorlik quyidagilarga beriladi;

--- respublikaning eksport imkoniyatlarini yanada mustahkamlash va rivojlanish eksportga yo’naltirilgan iqtisodiyotnin shakllantirish xamda importning o’rnini bosuvchi maxsulotlar ish-lab chiqarish xamda importning o’rnini bosuvchi xamsulotlar ishlab chiqaradigan korxonalarni jadal rivojlantish.
---- Tashqi iqtisodiy faoliyatni liberallashtirish bo’yicha aniq maqsadni ko’zlagan siyosat yuritish xorijiy sheriklar bilan to’g’ridan to’gri aloqalar o’rnatishda katta erkinliklar berish o’z maxsulotlarini chet elda sotish tovarlarni eskport va import qilishda imtiyozliroq tartiblani joriy etish;
--- xorijiy investisiyalrning asosan to’g’ridan to’gri kapital sarmoyalar ko’rinishida respublika iqtisodiyotiga keng jalb qilinishi uchun xuquqiy ijtimoiy iqtisodiy va boshqa zarur sharoitlarni yaratish ko’shma korxonalar tashkil etishga ko’maklashish;

---- xorijiy kreditlardan eksport qilishdan olingan valyuta mablag’larini chet eldan xayot uchun muxim oziq ovqat maxsulotlari dori darmonlar xamda qishloq xo’jaligi xom ashyolarini qayta ishlovchi xalq istemoli mollari ishlab chiqaruvchi korxonalar ni texnika bilan qayta jixozlash uchun texnologik asbob – uskunalar sotib olishda birinchi navbatda foydalanish

--- tashqi iqtisodiy faoliyatni tartibga soluvchi qonunlarni yaratish. Chet el investitsiyalarini eksport va import uchun soliqlar to’g’risidagi qonunlarga amaliyot taqazo etganda tuzatishlar va o’z vaqtida kiritilgan ruspublikaning valyuta ishlarini tartibiga bojxona kodeksi va boshqa xuqu-qiy xujjatlarning loyixalari tayyorlanadi.
---- diplomatiya ishi uchun shuningdek xalqaro xuquq va boshqa iqtisodiy soxasida bank tizi-mida va boshqa yangi tashkil etilayotgan tuzilmalar uchun malakali mutaxxassislar tayorlash, ta-labalar va mutaxxassislarni xorijiy firmalar banklar va kompaniyalarda o’qitishda xamma mala-ka oshirishlarni tashkil etishni kengaytirishdir.
---- Xalqaro iqtisodiy va moliyaviy tashkilotlar Xalqaro valyuta fondiga Xalqaro qayta tikla-nish bankiga a’zo bo’lish va boshqa iqtisodiy tashkilotlar bilan aloqalr o’rtishdir;
---- tashqi iqtisodiy faoliyat tarmoqlari majmui ixtisoslashtirilgan tashqi savdo lizing konsalting va sug’urta firmalarini tashqi aloqalarni rivojlantirish manfaatlari va shartlariga javob beradigan transport aloqa komunikatsiyalar tizimini vujudga keltirish.

Man shu yo’llarni ro’yobga chiqarish O’zbekiston iqtisodiyotini jahon iqtisodiy xamjami-yatiga keng ko’lamda uyg’unlashtirish uchun iqtisodiy xamda tashkiliy – huquqiy shart sharoit-larini yaratish imkoniyati beradi. Tashqi aloqalarni rivojlantirishda shuningdek bir qancha ichki ijtimoiy- iqtisodiy muammolarni xal qilishda vatandoshlarimizga katta yordam bera olishi mum-kin. O’zbekiston Markaziy Yevroosioning eng muxim yo’llari chorraxasida bo’lishini tarixining o’zi belgilab qo’ygan. Bu esa Buyuk Ipak Yo’li kabidagilarda Yevroosioiqtisodiy va madaniy ko’prigini barpo etishni respublika tashqi siyosatining strategik istiqboli sifatida olg’a surish im-koniyatini beradi.