Ўзбекистон миллий валютаси — сўм ҳақида 8 маълумот

Ўзбекистон миллий валютаси — сўм ҳақида 8 маълумот
Ўзбекистон 1991 йилда мустақиллликка эришгач, орадан 3 йил ўтиб муомалага киритилган ва айни пайтгача ўзгармай келаётган миллий валюта — сўм республиканинг барча ҳудудида ягона тўлов воситаси сифатида амал қилиб келмоқда. Сўмнинг дунёга келиш тарихи барчага қизиқлигини инобатга олиб, у ҳақидаги 8та фактни эътиборингизга ҳавола этамиз.
1. Қирқиб олинадиган бир марталик купон
Ўзбекистон Республикаси 1991 йил 31 августда мустақилликка эришгани эълон қилингач, мамлакатда совет рубли пул бирлиги сифатида муомалада қолаверган эди. 1992 йилнинг январидан истеъмол бозорини ҳимоялаш ва маҳсулотларни фақат Ўзбекистон фуқароларига сотиш учун бир марталик купонлар босиб чиқарилган. 1993 йилнинг 15 ноябрида сўм-купон чиқарилганидан сўнг 1 ҳафта ўтиб — 22 ноябргача газета қоғозида чоп этилган ва ташкилотининг муҳри уриладиган карточкаси қирқиб олинувчи бир марталик купонлар амал қилган. 

Озиқ-овқат дўконлари, умумий овқатланиш корхоналарида купонларнинг нақд пулда тўланиши керак бўлган ҳисобга яраша қисми қайчида қирқиб олинган. Бундай купонлар 10+25=35, 50, 100, 150, 200, 350, 500, 1000, 2000, 3000, 5000 рублга яраша карточкалар билан чоп этилган.
2. Сўм-купон даври
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбекистон Республикаси ҳудудида параллел тўлов воситаси сифатида «сўм-купонлар»ни муомалага киритиш тўғрисида»ги 1993 йил 12 ноябрдаги №550-сонли қарорига кўра, ички бозорни ортиқча рубль массасидан ҳимоялаш, аҳолига пул маблағларини тўлашни ўз вақтида таъминлаш мақсадида 1961–1992 йилларда амалда бўлган совет рублига 1:1 нисбатда 1993 йил 15 ноябрдан бошлаб муомалага киритилади.
1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000, 5000, 10000 сўмлик пулларнинг барчасининг олд қисмида Ўзбекистон герби ва пул номинали, орқа қисмида эса Самарқанддаги Регистон майдонида жойлашган Шердор мадрасасининг сурати туширилган эди. 1, 3, 5, 10, 25 сўмлик пуллар 120 х 61 мм ўлчамда, 50, 100, 200, 500, 1000, 5000, 10000 сўмлик пуллар 144 х 69 мм ўлчамда ясалган. Сўм-купон Англиядаги «Harrison & Sons Ltd» босмахонасида чоп этилган.

Сўм-купонлар 9,5 ой муомалада бўлиб, 1994 йилнинг 1 июлидан бошлаб Ўзбекистоннинг миллий валютаси — сўм муомалага киритилганидан сўнг ҳам, 1994 йилнинг 1 августига қадар амал қилган.