Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги

Тадқиқотнинг Республика фан ва технологиялари ривожланиши- нинг устувор йўналишларига боғлиқлиги. Мазкур тадқиқот республика фан ва технологиялар ривожланишининг VII «Кимёвий технологиялар ва нанотехнологиялар» устувор йўналишига мувофиқ бажарилган.
Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. Дунёнинг барча саноати ривожланган давлатларида краун-эфирлар, уларнинг ҳосилаларини ўрганиш ва мақсадли ишлатилиши билан боғлиқ тадқиқот ишлари жадал олиб борилмоқда. Чет элларда ушбу йўналишда Dixon S.A. бензокраун-эфирлар билан Гриньяр реакцияларини, Deetz Martin J. ва Li Ya-Ping лар эса бензо- ва дибензокраун-эфирларни нитролашни ўрганишмоқда. О. Kikukawa ва унинг ўқувчилари краун-эфирларнинг винил ҳосилалари устида тадқиқот ишларини олиб бормоқдалар. Шунингдек, Hazeimeh H. ва J.M. Mattalia лар краун- эфирларининг ҳосилаларини фазавий ўтиш катализаторлари сифатида ишлатиб Гриньяр реакциясини ўрганишмоқда.
МДҲ давлатларида ҳам бир қатор олимлар макроциклик полиэфирлар кимёсига улкан хисса қўшганлар. Академик А.В.Богатский раҳбарлигида Украинанинг физик-кимё институтида С.А.Котляр ва С.М. Плужник- Гладирьлар краун-эфирларининг янги ҳосилаларини синтез қилиш ва хоссаларини ўрганиш устида илмий тадқиқот ишларини олиб бормоқдалар. С.В. Клятская (МДУ, Россия) бензокраун-эфирларининг ацетиленли ҳосилаларини синтез қилиш усулларини ишлаб чиққан. Е.В. Луковская ва унинг хамкасабалари Ломоносов номли МДУ кимё факультетида тиофен тутган дибензокраун-эфирларни ўрганмоқдалар.
Республикамизда макроциклик полиэфирлар соҳасида тадқиқот ишлари билан О.К.Тошмуҳамедова ва унинг шогирдлари шуғулланиб келмоқдалар. Улар томонидан бензо- ва дибензокраун-эфирларнинг бензол халқасида электрофил алмашиниш реакциялари амалга оширилган. У.З. Мирходжаев томонидан эса ионларнинг биологик ва айрим модел мембраналар орқали транспортлик хоссасини ўрганиш устида илмий тадқиқот ишлари олиб борилмоқда. Ундан ташқари бензокраун-эфирлари гомологик қаторининг қатор функционал ҳосилалари системали тадқиқот қилинмоқда. С.Э. Нурмонов ва О.Э. Зиядуллаевлар Гриньяр реакцияси асосида ацетилен спиртлари синтези соҳасида илмий ишлар олиб боришмоқда.
Краун-эфирларининг бир қатор учламчи спиртларини ва алкилнитрозоҳосилаларини синтез қилишнинг мақбул шароитларини топиш, уларни турли мақсадларда ишлатилишини амалга ошириш Республикамиз кимё саноатини ривожлантиришда муҳим ҳисобланади.