Ўзбекистон миллий университети биология факультети

 
 
2- лаборатория иши 

---

 Фитопатоген вируслар билан касалланган
ўсимликларнинг симптомлари 
Ишдан мақсад: Фитопатоген вируслар билан касалланган ўсимликларда 
ҳосил бўладиган симптомлар ҳақида маълумот олиш. 
Керакли материаллар: Помидор, тамаки, бодринг, ғўза, рапс ва бошқа 
ўсимликларнинг мозаика симптомли барглари (расм ёки гербарий материаллари), 
жўхори, ғумай, арпанинг чизиқли мозаика барглари, карам, шолғом, редис ва 
турпнинг мозаикали барглари. Даладан ёки иссиқхонадан янги териб келинган 
ўсимликлардан гербарийлар тайёрланади ва уларни систематик ўринлари 
аниқланади, ҳар бир гербарий материали остида ёзиб қўйилади. 
Машғулот лаборатория ва дала шароитида (баҳор, ёз ва куз фаслларида), 
иссиқхоналарда ўтказилади. Касаллик симптомлари соғ ўсимлик билан 
таққосланади ва кундалик дафтарларга ёзилади, расм дафтарларга чизилади ҳамда 
улардан гербарийлар тайёрланади. 
Кузатув олиб борилганда асосий эътибор ўсимликнинг ташқи кўринишига, 
баргларига, бўғим оралиқларига, барг томирларига, рангига, умумий ривожига 
эътибор берилади. Вирус касалликлари ўсимликнинг ўсиш нуқтасида яққол 
кўрингани учун аввало ўсимликнинг ўсиш нуқтаси кузатилади. Симптомларнинг 
асосийлари қуйидагича бўлади: мозаика гуруҳига мансуб симптомлар, 
ипсимонланиш, буришиш (ажинлашиш), жингалакланиш, қирққулоққа 
ўхшашлик, баргидаги чизиқли мозаика, барг, томир, поя ва мева некрозлари, 
ўсимликни ёки баргини шохланиши, рангини йўқотиши, сарғайиши, шаклини 
ўзгартириши, ўсишдан қолиши, гулларнинг бадбуришлашиши, гул қисмлари 
ривожланмаслиги, гултожбаргларининг яшил тусга кириши, гул ўрнига шохдаб 
кетиши, редукцияланган барг пайдо бўлиши, тўп гул марказида хақиқий барг 
ҳосил бўлиши ва х. (Иловадаги расмларга қаралсин). 
Қуйида Ўзбекистонда тарқалган вирус касалликлари ва уларнинг 
симптомлари ва баъзи бошқа хусусиятлари хақида қисқача тўхтаб ўтамиз.