Zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

1-MASHQ. PANJARANING DOIMIYSINI ANIQLASH
Ko‘rish trubasi biron tomonga, masalan, chap tomonga simob spektrida birinchi yashil chiziq‘i (=546 nm) ko‘ringuncha buriladi. Unga truba to‘q‘rilanadi va hisoblash o‘tkaziladi. Trubani shu tomonga burashni davom ettirib, huddi shu chiziqning o‘zi ikkinchi tartibli spektrda topiladi va unga truba to‘q‘rilanib, yana hisoblash o‘tkaziladi. Spektrning tartibi ortgan sari uning ravshanligi kamaya boradi.

Trubani teskari tomonga burib, nolinchi maksimumning o‘ng tomoniga huddi shu xil to‘q‘rilashlar va hisoblashlar o‘tkaziladi.

Kuzatishlardan K ning tegishli qiymatlari uchun topilgan burchak qiymatlarini (1) formulaga qo‘yib, berilgan panjaraning doimiysi hisoblab topiladi.
II-MASHQ. SPEKTRAL CHIZIQLARNING NOMA’LUM TO‘LQIN UZUNLIKLARINI ANIQLASH
Doimiysi ma’lum bo‘lgan panjarani spektrometr stolchasiga, simob lampasini tirqish oldiga o‘rnatib, spektrometrning ko‘rish trubasidagi krest nolinchi maksimumga to‘q‘rilanadi va burchakni hisoblab topiladi. Ko‘rish maydonida birinchi tartibli spektrning kerakli chiziqlari paydo bo‘lguncha ko‘rish trubasi biron tomonga buriladi. Krestni ularga navbati bilan to‘q‘rilab, burchak hisoblashlar o‘tkaziladi. Trubani burishni davom ettirib, ikkinchi tartibli spektrning chiziqlari topiladi va hokazo. Nolinchi maksimumdan ikkinchi tomonga ham huddi shunday o‘lchashlar o‘tkaziladi.

Panjara doimiysining qiymatini va kuzatishlardan topilgan K ning mos qiymatlariga tegishli burchak qiymatini (1a) formulaga qo‘yib, tekshirilayotgan spektr chiziqlarning to‘lqin uzunliklari topiladi.

1-jadval 2-jadval