Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агертлиги

Mantiqiy(logik) hotira. 

Xotirani,  yacheykalar  chizikli  to`plami  qurinishida  apparat  tashkil  etish, 

dasturchining dastur va mag`lumotlar saqlanishi ko`rinishi xakidagi tassavuri bilan 

mos  kelmaydi.Ko`pgina  dasturlar  bir-biriga  boglik  bo`lmagan  xolda  yaratilgan 

modullardan tashkil to`gan. 

Ba’zan  jarayon  tarkibiga  kiruvchi  hamma  modullar  hotirada  ketma-ket 

joylashadi va chiziqli adreslar maydonini tashkil qiladi. Biroq ko`pincha modullar 

hotiraning turli joylarida joylashtiriladi va turlicha foydalaniladi. 

 

Hotirani  bosharish  sxemasida,  foydalanuvchining  bunday  tassavuriga  mos 

keladigan  ma’lumot  va  dasturlarni  saqlash,  segmentatsiya  deyiladi.  Segment-

hotiraning  aniq  ko`rsatilagan  qismi  bo`lib,uing  ichkikismida  chiziqli  adreslarni 

qo`llab  quvvatlaydi.  Segment  protsedura,  massiv,  stek  yoki  skalyar  miqdorlardan 

tashkil to`gan buladi, lekin odatda aralash ti`dagi ma’lumotlardan iborat bulmaydi. 

Boshida segmentlar. dastur kodi fragmentlarini (matn redaktori,trigonometrik 

kutubxona  va  x.k.)  jaraenlar  bilan  umumlashtirish  zaruriyatidan  kelib  chikkan 

bulishi  kerak,  chunki  ularsiz  xar  bir  jaraen  uzining  adres  makonida 

ma`lumotlarning yana bir nusxasini saklashiga tugri kelar edi. Xotiraning, tizim bir 

nechta  jarayonning  mag`lumotlarini  aks  ettiradigan  aloxida  qismlari  bo`lib  ular 

segmentlar deb nom oldi. 

Xotira  shunday  qilib,  chizikli  ko`rinishdan  ikki  ulchamli  ko`rinishga  keldi. 

Adres  ikki  komponentdan iborat  bulib, ular: segment nomeri va  segment ichidagi 

joylashgan  urnidir.Keyinchalik,  jarayonning  turli  komponentalarini(dastur  kodi, 

ma`lumotlar,  stek  va  x.k.)  turli  segmentlarda  joylashtirish  kulay  bulib  koldi.Yana 

shu  narsa  anik  bulib  koldiki,anik  segment  ishini,unga  segmentda  saklanadigan 

mag`lumotlar  ustida  bajarilishi  ruxsat  berilgan  operatsiyalar  ,masalan,murojaat 

---

 

55 

xukuki va operatsiyalar tipi kabi atributlar kiymatini berib ,nazorat kilish  mumkin 

bulib koldi.

 

  

 

 

8.2rasm. Jarayon segmentlarining  kom`yuter xotirasida joylashishi.     

 Bag`zi  ,jaraenni  adres  makonini  tasvirlaydigan  segmentlar  8.2  –rasmda 

kursatilgan.  

Aksariyat  zamonaviy  operatsion  tizimlar  hotirani  segment  boshqaruv 

hususiyatiga  ega.  Otlarning  bag`zi    arxitekturalarida  (masalan  Intel)  segmentlash 

qurulmalar tomonidan kullanadi. 

Jarayon  murojaat  kiladigan  adreslar,operativ  xotirada  mavjud  bo`lgan  real 

adreslardan  shu  taxlitda  fark  kiladi.  Har  bir  aniq  holatda  dastur  foydalanadigan 

adres,  har  xil  usullar  yerdamida  tasvirlanishi  mumkin.  Masalan,  adres,  berilgan 

matnda  odatda  simvolli  bo`ladi.  Kom`ilyator  bu  simvolli  adres  va  o`zgaradigan 

adreslarni  bog`laydi  (masalan,  n  bayt  modul  boshidan).  Dastur  generatsiyalagan 

bunday adres odatda mantikiy adres(virtual xotirali tizimlarda u Ko`pincha virtual 

xotira ) deb nomlanadi. Barcha mantikiy adreslar tu`lami mantikiy(virtual) adreslar 

maydoni deb ataladi.