Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети м. С. Сапаев У. Т. Алиев

9.4. Бошқариш ва ҳимоялаш схемалари

Компьютер ИЭТМи одатда, бир неча ҳимоялаш вазифаларини бажаради, яъни бир неча ҳимоялаш схемаларига эга бўлади. Бу ҳимоялаш схемаларининг исталаган бирини ишлаб кетиши бошқариш схемасига таъсир қилиши орқали барча каналларни узилишини вужудга келтиради. Масалан, ортиқча юкланишларда қувват кучайтиргичларига бериладиган импульс кенглиги кескин торайиб нолга (паузага) айланади ва трансформаторнинг иккиламчи чўлғамидаги кучланиш нолга тенг бўлади.

Бошқариш схемаси кириш кучланиши, юклама токи ва ИЭТМ компонентлари параметрларининг ҳарорат бўйича стабилликлари ўзгарганида чиқиш кучланишининг стабилланишини ва ростланишини таъминлайди. Тескари алоқа кучланиши ИЭТМ чиқишидан БСга берилади.
Компьютер ИЭТМи таркибига ИЭТМни ўзини ва тизим блоки электрон воситаларини мажбурий совутиш учун вентилятор киради. Кўпинча двигателни таъминлаш учун +12В кучланиш ишлатилади, баъзи ҳолларда эса двигателга кучланиш -12В шинадан берилади (9.4-расм). Вентиляторнинг истеъмол токи тахминан 0,12 А га тенг бўлади.
Қўшимча таъминот манбаи бошқариш схемасини ва қувват кучайтиргичини ёрдамчи кучланиш билан таъминлайди.


Назорат саволлари

1. 
   Компьютерлар электр таъминоти манбаи киришида ва чиқишида ҳалақитларни сўндириш фильтрлари нима учун қўйилади?
   
2. 
   Компьютер ИЭТМнинг номинал чиқиш кучланишларининг номиналларини айтинг?
   
3. 
   Компьютер ИЭТМ чиқиш тўғрилагичларида Шоттки диодлари нима учун қўлланилади?
   
4. 
   Компьютерлар электр таъминоти манбаининг тузилиш схемасини тушунтиринг.
   
5. 
   Кириш занжири таркибига қандай компонентлар киради ва уларнинг вазифасини айтинг?
   
6. 
   Кучланиш ўзгартиргичи қандай қисмлар ташкил топган ва уларнинг вазифасини айтинг?
   
7. 
   Чиқиш занжири таркибига қандай қисм киради ва уларнинг вазифасини айтинг?
   
8. 
   Қўшимча электр таъминоти манбаи нима учун ишлатилади?
   
9. 
   Нима учун компьютер ИЭТМ икки хил 220В/110В ли ўзгарувчан кучланишдан таъминланади?
   
10. 
    Компьютер электрон воситаларини мажбурий совутиш учун вентиляторга қандай номиналдаги кучланиш берилади?