Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети

киритиш-чиқариш қурилмаси- ташқи дунё билан алоқа қилиш имконини берувчи воситалар. Типик структурада биз уларнинг 4та турини кўриб чиқамиз. Клаватура ва сичқонча фойдаланувчи томонидан киритилинадиган маълумотларни акс эттирувчи қурилма. Маълумотларни узоқ муддат сакланишини бажарувчи қурилмалар. Бу ишларни бажарувчи қурилмаларнинг барчаси киритиш-чиқариш шинасига контроллер ва адаптерлар билан боғланади. Улар конструктив аҳамияти билан фарқ қилади.
Контроллерлар – плата тўплами, у одатда система платасида ўрнатилинади ва матринский платада бўлади.
Адаптерлар – ўзи билан платани намоён этади, у аниқ гездо (слот) орқали МП уланади. Бу қурилмалар конструктив (тузилишидан қаттий назар) тузилишига боғлиқ бўлмаган ҳолда уларнинг вазифаси киртиш-чиқариш шинаси орқали маълумотларни киритиш-чиқариш қурилмаларига жўнатишдан иборат бўлади.
тезкор хотира- вақтинчалик сақлаб турувчи қурилма, унда вақтинчалик дастур кўриншида ва маълумот кўринишида сақланадики, уларни бажариш вақтида манипулация (мураккаб ишлар) қилади. Хотиранинг физик асоси динамик тезкор сақловчу қурилмаларнинг йиғиндисидан иборат.
Мантиқий планда асосий хотира чизиқли кетма-кет байтлардан ташкил топганки, уларнинг барчаси ўзининг йирик адресига (массив элементи индексига) эгаки, унда адреслар 0 бошланади. Умумий ҳолда барча машина инструкцияси бир нечта дастурлардан ташкил топтирилганки, улар ўзгарувчан байтлар сонидан таркиб топган. Маълумотлар элементи размери С датурлаштириш тилида Масалан Intel машиналарида short типи 2 байт , int, float ва long 4 байт ҳамда doule эса 8 байтдан ташкил топади.
процессор- маркази процессор (МП, СPU) ёки оддий процессор. Ассосий хотирада сақланаётган маълумотларни бажарилишини (интерпретация қилинишини) таъмин этувчи истуркцияни ўзи билан намоён этувчи механизм. Унинг ядроси размери бир сўзга тенг бўлган ҳотира қурилмасидан ташкил топган ёки регистр дейилувчи, яъний командалар счетчиги (РС – персонал компьютер эмас)дан ташкил топган. Ихтиёрий аниқ вақтнинг ҳар қандай моментида асосий хотиранинг адресларига қандайдир машина инструкциясини буйиради.
Система қўшилишидан то ўчишигача процессор ўзининг асосий вазифасини (узликсиз, бир лахзада) кўрларча ва кўпмаротиба битта ишни бажаради. У командалар счетчиги кўрсатган интрукцияни ҳотирадан ўқийди. Бит интрукциясини интерперитация (изохлаш, шархлаш) қилади, интрукцияланган оддий ишларни бажаради, кейинги адрес интрукцияда кўрсатилинган счетчик қийматини янгилайди, системада бажарилиш учун берилганми, берилмаганми фарқ қилмаган холда.
Юқоридагиларга мос келувчи бир нечта амаллар мавжудки, улар ассоий хотира, регистрланган файл ва АМҚ орасида циркулацияланади.
РЕГИСТРЛАНГАН ФАЙЛ- катта бўлмаган ҳотира қурилмаси, бир сўз резмерига мос келувчи регистрларнинг жамламасидан иборатки, уларнинг ҳар бири ўзининг ноеёб номига эга. Бу қурилма маълумотларнинг янги қийматларини ва адресларини ҳисоблайди. Қуйида биз у ёки бу инструкция талабини бажарилиши учун процессор амалга оширадиган оддий ишлардан мисол келтирамиз.

•