Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети ахборот технологиялари факультети

Физик ресурслар бу:
- хотира
- винчестер
- монитор
- ташқи қурилма.
Дастурий ресурслар бу:
- киритиш ва чиқаришни бошқарувчи дастурлар
- компьютер ишлашини таъминлайдиган бошқарувчи дастурлар
- берилганларни тахлил қилувчи дастурлар
- драйверлар
- виртуал ички ва ташқи хотирани ташкил қилувчи ва бошқарувчи
дастурлар.
Дастурлаш тизими -бу дастурлаш тиллари ва уларга мост ил процессорлари мажмуасидан иборат бўлиб, дастурларга ишлов бериш ва созлашни таъминловчи дастурлар тўпламидан иборат. Дастурлаш тизимининг ташкил қилувчи дастурлар тўплами сингари ОТ бошқаруви остида ишлайди. Компьютер ресурслари ОТ бошқаруви остида бўлади.
ОТ га эҳтиёж ресурслар тақсимоти ва уларни бошқариш масаласи заруриятидан келиб чиқади.
ОТ лардан қуйидаги хусусиятларга эга бўлиши талаб қилинади:
1. Ишончлилик. ОТ ўз ишлаётган қурилмалар билан бирга ишончли бўлиши керак.
ОТ фойдаланувчининг айби билан вужудга келган хатони аниқлаши, таҳлил қилиши ва тиклаш имкониятига эга бўлиши керак.
2. Химоя. ОТ бажарилаётган масалаларнинг ўзаро бир-бирига берадиган тасиридан ҳимоялаш керак.
3. Башорат. ОТ фойдаланувчи сўровига башоратчилик билан жавоб бериши керак.
4. Қулайлилик. Фойдаланувчига ОТ ни таклиф қилишдан мақсад ресурсларни аниқлаш ва бу ресурсларни бошқариш масалаларини ечишдан озод қилишдир. Тизимни инсон психологиясини ҳисобга олган холда лойиҳалаш керак.
5. Эффективлик. Ресурлар тақсимотида ОТ фойдаланувчи учун максимал холда система ресурсларидан фойдаланиш даражасини ошириш керак. Ресурсларнинг ОТ томонидан банд қилиниши фойдаланувчи имкониятларини камайтиришга олиб келади.
6. Мослашувчанлик. Система амаллари фойдаланувчига қараб созланиши мумкин. Ресурслар мажмуаси ОТ эффективлиги ва самарадорлигини ошириш мақсадида кўпайтириши ёки камайтирилиши мумкин.
7. Кенгайтирувчанлик. ОТ га Янги физик ва дастурий ресурслар қўшилиши мумкинлиги.
8. Аниқлик. Фойдаланувчи система ҳақида қанча билгиси келса шунча билиш имкониятига эга бўлиши керак. ОТ фойдаланувчини ресурслар тақсимотидан озод қилиб компьютерни уч хил режимда ишлашини таъминлаш мумкин: бир дастурли, кўп дастурли, кўп масалали.
9. Бир дастурли режим -компьютернинг барча ресурслари фақат бир дастурга хизмат қилади.
10. Кўп дастур (мультидастур)ли режим -ОТ бир вақтнинг ўзида бир-бирига боғлиқ бўлмаган бир неча дастурларга хизмат қилади. Бунда ресурслар дастурлар ўртасида ўзаро тақсимланади. Мультидастур режими марказий процессор иш вақти билан «периферия» қурилмалари ишини таъминлашдан иборат. Бу усулнинг бир дастурли режимдан афзаллиги ресурслардан эффектив фойдаланиш ва берилган масала ечилишини тезлатишдир.
11. Кўп масалали режим -бу бир вақтнинг ўзида бир неча масаланинг параллел ишлашини таъминлаш кўзда тутилган. Бунда бир масаланинг натижаси иккинчи масала учун берилганлар мажмуасини ташкил қилиши ҳам мумкин. ОТ ечилаётган масалаларнинг бир-бири билан боғлиқлигини режалаштиради ва назорат қилиб боради. Кўп дастурли режимдан фарқли бу ерда барча мсалалар бўйича параллел ишлаш кўзда тутилган. Кўп масалали режим фақат мультитизимда ташкил қилинади.
ОТ фойдаланувчи сўровини анализ қилади ва уни бажарилишини таъминлайди.
Сўров ОТ тилида қабул қилинган буйруқлар кетма-кетлиги кўринишида бўлади. ОТ сўровларни турли режимларада бажариши мумкин, шу сабабли у қуйидаги турларга бўлиниши мумкин:
- пакет режими тизими;
- вақтни тақсимлаш тизими;
- реал вақт тизмими;
- диалог тизими.