Ўзбекистан республикаси

2- кесте

Iу, (А)
К		1,1	1,5	2	3
IР (А)
	1 өлш
Tор (c)	2 өлш
	3 өлш
	орташа

2. РН-54 релесин сынаўда орынланатуғын жумыслар тәртиби.
2.1. Алдынғы п1.1., п.1.2 ларда орынланатуғын жумысларды 5-сүўрет тийкарында қайтарың.
2.2. Стендти жалғаў ушын:
2.2.1. Шкалада релениң ең киши уставка кернеўин орналастырың.
2.2.2. ТR автотронсформаторын ең ақырғы ҳалына жайластырың, S тумблерди өшириң.
2.2.3. SI автомати жағып сынаў схемасына кернеў бериң.
2.3. Релениң ислеў кернеўи U_жумыс ты анықлаў ушын SAI гилтти «U» тәрепге қойып, 2 ТR автотронсформатор жәрдеминде кернеўди релениң қозғалыўшы контактлар ҳалына өзгергенше бир тегисде көбейтиң.
2.4. Релениң қайтыў кернеў U_Š ды анықлаў ушын кернеўди U_жумыс дан бир қанша мәрте көбейтип, кейин қозғалыўшы контактлар басланғыш ҳалына қайтғанынша кемейтирип барыў керек.
2.5. Өлшеў нәтийжелерин 3-таблицаға жазып қойың, тәжрийбени және 2 марте қайтарың.


3 - кесте

	Реле РН-50 параметри
	Uу (В),
Uср.	1 өлш
	2 өлш
	3 өлш.
	орташа
Uв.	1 өлш
	2 өлш
	3 өлш
	орташа
	КК

2.6. п.1.6. – п.1.7. ларда көрсетилгениндей сынаўды басқа уставкаларда даўам еттириң.

2.7. Есели к=1,1; 1,3; 1,5; 1,8; 2 ге тең болған мәнислерде релениң жумыс ўақтын анықлаң.
3. 4-таблицаны толтырың. Алынған нәтийжелерди А, В бөлимлердеги техник мағлыўматлар менен салыстырың


4 - кесте

Uу, (В)
К		1,1	1,3	1,5	1,8	2
UР (B)
	1 өлш
tўр (c)	2 өлш
	3 өлш
	орташа

Есабат таярлаў
Есабатда төмендегилер көрсетиледи:

1. 
   Реле ҳаққында қысқаша мағлыўмат.
   
2. 
   Сынаў схемалары.
   
3. 
   Өлшеў нәтийжелери жазылған таблицалар.
   

4. 
   Релелерди жумысын көрсетиўши графиклер:
   

а) I_{жумыс орт}=f(I_y); I_{қ орт}=f(I_y)
∆I_орт=f(I_y); K_қ=f(I_y); t_иш=f(K)

б) U_жумыс=f(U_y); U_{қ орт}=f(U_y)

∆U_орт=f(U_y); K_қ=f(U_y); t_жумыс=f(K)

5. 
   Өлшеў нәтийжелерин техник мағдыўматлар менен салыстырыў нәтийжелери.
   
6. 
   Тәжрийбеден алынған жуўмақ.
   

Қадағалаў ушын сораўлар:

1. 
   Ислеў токының уставкаси қанда өзгертиледи?
   
2. 
   Ҳәрекетлениўши бөлимге орнатылған барабанның ўазыйпасы қандай?
   
3. 
   Орамлар параллел жалғанғанда ислеў токи не ушын 2-мәрте артады?
   
4. 
   «Ислеў токи», «қайтыў ток»ларының мәниси қандай?
   
5. 
   Қайтыў коэффициенти нении билдиреди ҳәм қандай анықланады?
   
6. 
   Релениң ислеў ўақты не?
   
7. 
   Не ушын РН-50 түриндеги реледе барабан жоқ?
   
8. 
   R1, R2 резисторларының ўазыйпасы қандай?
   

1 – сүўрет

2 - сүўрет

3 – сүўрет. а) ток релеси б) кернеў релесиниң ишки жалғаў сҳемалары

4 - сүўрет

3-4 - Лаборатория жумысы


РВ-247 тўриндеги ўақыт релесин сынап көриў.
Рп-23 тўриндеги аралық релесин сынап көриў.
(жумыстың даўам етиўи–8 саат)


Жумыстың мақсети.
Логикалық релелерди дүзилиси, ислеў принципи, параметрлери ҳәм характеристикалары менен танысыў.


Қысқаша мағлыўматлар.
Ўазыйпасы бойынша реле өлшеў ҳәм логика болады. Логика релелерге ўақыт, көрсеткиши ҳәм аралық релелери киреди.
Ўақыт релеси күтиў ўақтын пайда етиў ушын хизмет етеди. Ҳәзирги ўақытта өзгермес ҳәм өзгериўшең токда ислейтуғын саат механизмли ўақыт релеси кең тарқалған болып, санаатда ислеп шығарылады. Қурылманың тийкарғы бөлимин анық жүретуғын саат механизми пайда етеди.
Ўақыт релесине бир неше талаплар қойылады:
–ислеў ўақты бойынша киши шеклениў (разброс)
–ислеў ўақты орнатылмасын кең аралықда бир тегис өзгериўи–кернеў алығаннан соң алдынғы өз ҳалына қайтыўы.
РВ–200 түриндеги электромагнит ўақыт релеси 100, 127, 220, 480 В ли өзгермели оператив токда ислеў ушын, РВ–100 ўақыт релеси болса –24, 48, 100 ҳәм 220 В ли өзгермес оператив токда ислеў ушын ислеп шығарылады. Бул релелердиң ҳәммеси (РВ–215, РВ–245 лерден тысқары) реле орамы кернеў астында болғанда ҳәрекетге келеди. Бу релелерде ўақытты өзгертиў аралығы 0,1–1,3; 3; 0,25–3,5; 0,5–3 сек ҳәм 2–20 сек аралықларында болады.
Берилген күтиў ўақты менен жабылатуғын контактлардан тысқары реледе тез өткериў контакты болады, айрым релелер болса күтиў ўақты берилген тийкарғы контактге уқсап жабылатуғын (секундтың ҳәм ондағы бир бөлегинен аспайтуғын ўақытға) қосымша сүрилетуғын контактға ийе.
РВ–200 релесиниң дүзилиси (1-сүўрет):

1-сүўрет. РВ–247 ўақыт релеси

Бул жерде: 1-орам; 2-магнит өткизгиш; 3-якорь; 4-қайтарыўшы пружина; 5-өткизгиш сымы; 6-қозғалыўшы контакт; 7 ҳәм 8 –қозғалмас контактлар; 9-палец (бармақ); 10-тисли сектор; 11-ҳәрекетлентириўши пружина; 12-пружинаны тартыў ушын скоба; тисли дөңгелек; 14-фрикцион өшеўши механизм; 15-ҳәрекетлентириўши тисли дөңгелек; 16- саат механизминиң трубкаси; 17 ҳәм 18- тисли узатма; 19-анкерли тисли дөңгелек; 20-анкерли скоба; 21-жүклер; 22- қозғалыўшы контакт; 23-қозғалмас контакт; 24-шкала.

Аралық релелер ўазыйпасы:
–бир неше шынжырлар ислеген жағдайда тийкарғы реле контактларын көбейтиў ушын;
–тийкарғы реле контактлары мөлшерленбеген қуўатлы шынжырларды жабыў зәрүрлиги болғанда тийкарғы реле контактларын жеңиллестириў ушын.
Аралық релеси электромагнит принципи тийкарында орынланады, өзгермес ҳәм өзгериўшең токда ислейди. Оның ўазыйпасына қарап ямаса ток орамларына қарап, 1 ден 5-8 жуплыққа шекемги контактлары болады.
Кернеў орамлы аралық релеси дерек оператив токының толық кернеў жалғанады. Ток орамлы реле басында аппаратлардың (мәселен, өширгишлердиң өшириў катушкасы) орам шынжырларына избе-из жалғанады ҳәм бул шынжырдан өтип атырған токда ислейди. Өзгермес ток релеси-24, 48, 110, 220 В кернеўлерге орынланады. Аралық релелердиң көп түри бар болып, олар бир-биринен контактлар системасы, орамлар мағлыўматы, тутыныўшы қуўаты ҳәм релениң ислеў ўақты менен парықланады.
Оператив ток дерегиниң жүклемеси артғанда аралық релелери ислеп кетпеўи ушын, оларға талап қойылады, яғный олар кернеў 80%. U_НОМ дан жоқары болмағанда ислеўи керек. Бундай түрдеги релелер ушын қайтыў коэффициентиниң мәниси шегараланбайды, себеби реле оннан кернеў алып тасланғаннан соң айтылады. Бунда аралық релеси киши қайтыў коэффициентине ийе болады, 6,5 дан киши.
Автоматик ҳәм қорғаў схемаларында тез ислеўи бойынша айрым аралық релелерге қтты талап қойылады, соның ушын олардың ислеў ўақты 0,1– 0,03 сек тан жоқары болмаўы керек.