Ózbekistan respublikasi joqari va orta arnawli bilimlendiriw ministirligi berdaq atindaĝi qaraqalpaq mámleketlik universiteti

10. Jumısın nátiyjelerin rásmiylestiriw
Salıstırıwdıń unamlı nátiyjelerinde plomba ásbap yamasa pasportqa (onıń almastırıwshı hújjetke) qóyıladı. Pasport yamasa onıń almastırıwshı hújjette salıstırıw sánesi kórsetilgen halda ásbap paydalanıwǵa jaramlılıǵı haqqındaǵı jazıw hám ornatılǵan tártipte tastıyıqlanǵan salıstırıwdı ótkergen shaxs qolı yamasa salıstırıwlovchini jeke tamǵasning izi qóyıladı.
Salıstırıwdıń unamsız nátiyjelerinde (bul stilistik kórsetpelerdi atqarmaganda ) ásbaptı óndiris shıǵarıwdan yamasa remonttan shıǵarıwǵa jol qoyılmaydı, paydalanıw daǵı ásbap bolsa óndiris shıǵarıwdan alıp taslanadı. Paydalanıw daǵı ásbaptıń salıstırıw tamǵası - qollanıwdan alıp taslanadı. Paydalanıw daǵı ásbaptıń salıstırıw tamǵası, sonıń menen birge pasportda yamasa onıń almastırıwshı hújjetinde de óshiriledi, ásbap jaramsızlıǵı haqqında jazıw qóyıladı.

Metrologik xızmette salıstırıw jumısların tutqan ornı. Salıstırıw sapasın hám salıstırıw jumısların ónimliligin asırıw.
Joba :

1. 
   Ólshew quralların salıstırıw sxemaları.
   
2. 
   Ólshew quralları metrologik kórsetkishleri nátiyjelerine tásir etiwshi faktorlar.
   
3. 
   Salıstırıw sapasın hám salıstırıw jumısların ónimliligin asırıw.
   
4. 
   Salıstırıw túrleri, ólshew, ólshew quralların jaramlılıǵın anıqlaw.
   
5. 
   Salıstırıw sapası jáne onıń kriteryası. Salıstırıw aralıq intervalları hám ólshewlerdi salıstırıw
   

Tayansh sózler hám sóz dizbegiler: salıstırıw, salıstırıw sxeması, metrologik kórsetkish, salıstırıw sapası, nátiyjeler hám olarǵa tásir etiwshi faktorlar, salıstırıw túrleri, salıstırıw aralıq intervalı.
1. Ólshew quralların salıstırıw sxemaları
Ólshew quralların salıstırıwdı ámelge asırıw ushın fizikalıq shama birligi ólshemin mámleket etalonidan yamasa dáslepki úlgili ólshew quralın jumısshı ólshew qurallarına uzatıw rejimin yamasa sistemasın ornatıw zárúr. Bunday sistemanı birlik ólshewin etalondan yamasa dáslepki ólshew quralın jumısshı ólshew quralına uzatıw quralları, usılları hám anıqlıǵın reglamentlaytuǵın, ornatılǵan tártipte tastıyıqlanǵan hújjetti bildiretuǵın salıstırıw sxemaları belgileydi.
MDH mámleketlikleraro salıstırıw sxemaları (burınǵı umumittifoq) hám jergilikli (DMX yamasa MMX bólek keńseleri) salıstırıw sxemaları parıq etedi. Birinshisi jergilikli salıstırıw sxemaların dúziw hám úlgili hám jumısshı ólshew quralların salıstırıw usılları hám qurallarına standartlar hám metodikalardı islep shıǵıwǵa tiykar bolıp xızmet etedi.
Mámleketlikleraro salıstırıw sxemaları mámleket standartları retinde tastıyıqlanadi.
Mámleketlikleraro salıstırıw sxeması elementleri bolıp barlıq etalonlar, úlgili ólshew quralları hám jumısshı ólshew quralları hám sonıń menen birge birlik ólshewin uzatıw usılları (salıstırıw usılları ) atları esaplanadı.
Jergilikli salıstırıw sxemaları fizikalıq shamalar birligi ólshewin uzatıwdıń ikkidan artıq basqıshı bolǵanda dúziledi hám mámleketlikleraro salıstırıw sxemalarına qarsı kelmewi kerek.
Jergilikli salıstırıw sxemalarına bul fizikalıq shamanıń paydalanıwda bolǵan yamasa muomilaga shıǵarılıp atırǵan barlıq jumısshı ólshew quralları kiritiledi.
Jergilikli salıstırıw sxeması elementleri bolıp úlgili ólshew quralları, jumısshı ólshew quralları, sonıń menen birge salıstırıw usılları atları esaplanadı ; salıstırıw sxemasına nusqa - etalonlar hám jumısshı etalonlar atların kirgiziwge jol qóyıladı.
Salıstırıw sxemasında, ádetde, tek bir fizikalıq shama birligi ólshewdi uzatıw kórsetiliwi kerek.
Jergilikli salıstırıw sxemasın onıń DMX mekememesi menen kelisimnen keyin kárxana normativ hújjeti retinde islep shıǵıladı. Jergilikli salıstırıw sxemaların sonıń menen birge metrologik institutlar yamasa DMX joqarı keńseleri menen keliwetuǵın DMX aymaqlıq keńseleri dúzediler.
Fizikalıq shamalardı ólshew quralları ushın mámleketlikleraro salıstırıw sxemaların bul shama birliginiń mámleket etalonini saqlawshı bolıp esaplanıwshı mámleket etalonlari bas orayı islep shıǵadı.

Fizikalıq shama birligi ólshemin etalondan úlgili hám jumısshı ólshew qurallarına uzatıwdıń №2 úlgili salıstırıw sxeması

• 
  1 - milliy etalon;
  
• 
  2 - birlikler ólshemin o'zatish usılı ;
  
• 
  3 - nusqa etaloni;
  
• 
  4 - salıstırıw etaloni;
  
• 
  5, 6, 7 - jumısshı razryadlı etalonlar;
  
• 
  8 - jumısshı razryadlı etalonlar, basqa salıstırıw sxemaları ;
  
• 
  9 - jumısshı O’Q.
  

Hár bir jumısshı ólshew quralları túrleri boyınsha aljasıqlar shegaralanǵan hám olar pastgi O’Q birliklerdi o'zatadi.