Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

5.5.1 Геўекли керамикалық толтырғышлар 
Керамзит 
– қурамында химиялық байланысқан суўы кӛп болған аӊсат ерийтуғын 
гилларди тез қыздырыў нәтийжесинде кӛпшитип алынған геўек материал. Гилдиӊ кӛпшиўин 
асырыў ушын кӛмир порошогы, қипиқ, пирит күйиндилери ҳәм сол сыяқлыларды қосыў 
мүмкин. Керамзит таярлаў процесси керамикалық материаллар алыў процесси сыяқлы 
болып, керамзит соққачалари дәслеп таярланып кейин хумдонда күйдирип алынады ҳәм 
зәрүр болса керамзит майдаланады. Керамзит соққачалари гранулятор, ленталы пресслер ҳәм 
тесикли валлар жәрдеминде таярланады. шийки зат кептириў барабанларында 
кептирилгеннен кейин айланбалы печлерде 25-45 минут даўамында писириледи. 
Керамзит шағалы 5-10, 10-20 ҳәм 20-40 мм фракцияларда, қумы болса 5 мм ге шекем 
болады. Орташа тығызлығына қарай керамзит шағалы 150, 200, 250, 300, 350, 400, 450, 500, 
550, 600, 700 ҳәм 800 кг

м
3
маркаларда болады. Керамзиттиӊ цилиндрде қысылыўға 
сыналғандағы маркасы 0,3-5,5 МПа. Суў сиӊдириўшеӊлиги 15-25%, суўыққа шыдамлығы 15 
цикл. 
Керамзит жеӊил бетонлар ушын толтырғыш ҳәм ыссылық изоляциясы материалы 
сыпатында ислетиледи. 
Аглопорит – гил ҳәм кӛмир порошогы араласпасы гранулаларын (соққачалар) 
агломерация панжарасида писирип алынады. Агломерация панжарасида 25-45 минут 
даўамында писирилген шийки зат палахсаси суўытылғаннан кейин майдаланады ҳәм 
фракцияларға ажыратылады. Оныӊ орташа тығызлығы 300-1000 кг

м
3
, қысылыўға 
беккемлиги 0,3-3 МПа. Аглопорит керамзит сыяқлы жеӊил бетонлар алыўда, ыссылық 
изоляциясы материалы сыпатында ислетиледи. 
 
Қадағалаў сораўлары 
1. Керамикалық материаллар шийки заты қурамын қайсы тийкарғы минераллар 
қурайды? 
2. Керамикалық буйымлар таярлаўда пластик, ярым қурғақ усылларды түсиндирип 
бериӊ. 
3. Әпиўайы ҳәм эффектив гербиш түрлерин түсиндирип бериӊ. 
4. Чинни, ярым чинни ҳәм фаянс буйымлар қурамы ҳәм қәсийетлерин айтып бериӊ. 
5. Керамикалық қаплама плиткалар қурамы ҳәм тийкарғы қәсийетлерин айтып бериӊ. 
6. Қандай керамикалық геўек толтырғышларды билесиз? 

---

42