Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Лаклар ҳәм эмаллы бояўлар. 
Лаклар тәбийий ҳәм жасалма смолалардың органикалық 
еритиўшилердеги еритпеси есапланады. Лаклар белгилерге жағылғанда ямаса себилгенде 
органикалық еритиўшилер пуўланыўы нәтийжесинде тийкарға беккем жабысқан қаплама 
пайда етиўи керек. 
Лак қапламалары сапасын асырыў ушын қурамына пластификатор, қатырыўшы ҳәм 
арнаўлы қосымшалар киритиледи. 
Қурылыс системасында тийкарынан май-смолалы, майсыз синтетикалық, битумлы 
(асфалтлы), спиртли лаклар ҳәм нитролоклар ислетиледи. 

---

194 
Май-смолалы лаклар органикалық 
еритиўшилерде еритилген ӛсимлик майлары 
менен 
модифицирланган 
тәбийий ҳәмде алкид смолалардан (глифталлы, пентафталлы ҳәм 
басқ.) ибарат араласпа есапланады. 
Май-смолалы лаклар тийкарынан имаратлардың ишинде майлы бояўлар үстинен 
қаплаўда, ағаш бетлерди ҳәм конструкцияларды қорғаўда ислетиледи. Буннан тысқары олар 
сыртқы металл ҳәм ағаш конструкцияларды қаплаўда, эмалларды суйылтырыўда, мастика 
ҳәм шпаклевкалар таярлаўда қолланылады. 
Майсыз синтетикалық лаклар тийкарынан перхлорвинил смоласын органикалық 
еритиўшилерде еритип алынады. 
Олар реӊсиз, 20
0
С температурада 2 саат даўамында кебеди. Майсыз синтетикалық 
лаклар майлы бояўлар үстине жағыў, қурылыс конструкцияларын атмосфера орталығынан 
қорғаў ушын ислетиледи. 
Карбамид-формалдегид полимери тийкарында алынған майсыз синтетикалық лаклар 
паркет полларды, ағаш-талшықлы ҳәм ағаш 
пайрахали
плиталарды, усташылық буйымларын 
қаплаў ушын қолланылады. 
Битумлы ямаса асфальтлы лаклер 
нефт битумларын ямаса асфальтты ямаса олардыӊ 
араласпасын ӛсимлик майлары менен қарыстырып органикалық еритиўшилерде еритип 
таярланады. Олар канализацияда ислетилетуғын шойын трубаларды, санитария-техника 
үскенелериниӊ металл бӛлимлерин ҳәм басқа жер астында ислетилетуғын металл 
конструкцияларды қаплаў ушын мӛлшерленген. Тас кӛмир лаки тас кӛмир 
пекининг
органикалық еритиўшилердеги еритпеси болып, шойын ҳәм полат конструкцияларды 
коррозия орталығынан қорғаў ушын ислетиледи. 
Нитролаклер-
нитроцеллюлозаның органикалық еритиўшилердеги еритпеси болып, 
пластификаторлар сыпатында түрли смолалар ислетиледи. Олар тез кебеди ҳәм қатқаннан 
кейин жылтырақ перде пайда етеди. Нитролаклер ағашдан таярланған буйым ҳәм 
бӛлимлерди лаклеў ҳәм бояў үстинен жылтыратыў ушын ислетиледи.