Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

ÓZBEKISTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA ARNAWLÍ BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI
BERDAQ ATÍNDAGÍ

QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI

ARXITEKTURA KAFEDRASÍ STUDETI

QURALBAEV AMANGELDINIŃ AVTOMOBILLERGE ISLETILETIN MATERIALLAR PÁNINEN

Jumısı

Tayarlaǵan: Quralbaev.A

Qabıllaǵan: Allanazarov.Sh

Jobası:

1. 
   Dizel Janılǵısına qoyılatuǵın tiykárǵı ekspluatacion talaplar.
   
2. 
   Dizel janılǵısınıń jabısqaqlıǵı.
   

3.Dizel janılǵısınıń xymiyalıq quramı.

4. Dizel janılǵılarınıń túrleri hám isletiliwi.

Dizel Janılǵısına qoyılatuǵın tiykárǵı ekspluatacion talaplar.

Dizel janılǵısı benzinge salıstırǵanda bir qatar abzallıqlarǵa iye bolǵanlıǵı, yaǵnıy tejemlirek, janılǵı sıpatında nefttiń bir qansha keń

hám awırraq fraksiyaların isletiw múmkinligi, órt kelip shıǵıw qáwipi kemligi, dvigateldi júrgiziw ańsatlıǵı, isenimli hám uzaqraq isley alıwı sebepli keń tarqalǵan. Dizel dvigatelleri, tiykarınan, awır júk kóteriwshi avtomobillerge ornatıladı. Bul dvigatellerde janılǵı sıpatında dizel janılǵısınan paydalanıladı.

Dizel janılǵısı – qaynaw temperaturası 200–350°C bolǵan uglevodorodtan quralǵan neft fraksiyasinan ibarat. Dizel janılǵısı reńi sarıdan ashıq jigerreńgeshe bolǵan suyıqlıq (bul reńdi janılǵı quramındaǵı smala beredi) bolıp, jabısqaqlıǵı benzindikine salıstırǵanda joqarı hám qıyın puwlanatuǵın janıwshı suyıqlıq. Olardıń quramında massası boyınsha shama menen 87 payız uglerod, 13 payız vodorod, 0,5 payızǵasha altınkúkirt, júda az muǵdarda kislorod hám azot bar. Dizel janılǵısınıń tıǵızlıǵı benzinniń tıǵızlıǵı sıyaqlı suwdıń tıǵızlıǵınan kishi (0,78–0,86 g/sm³) hám suwda erimeydi. Dizel janılǵısı benzin menen isleytuǵın dvigatelli avtomobillerge salıstırǵanda 25–30 payız tejemli bolǵan dizel dvigatellerinde isletiledi. Dizel janılǵıları janǵanda janıw procesinde) ortasha 42,5 mJ/kg ıssılıq ajralıp shıǵadı.

Dvigateldiń isenimli ishlewi hám, sonıń menen birge, olarǵa texnik xizmet kórsetiw hám ońlaw ǵárejetleriniń muǵdarı tikkeley janılǵı sıpatına baylanıslı.

Janılǵı qásiyetlerin biliw hám olardan tuwrı paydalanıw dizel dvigatelleriniń ónimdarlıǵı hám avtotransport kárxanalarınıń rentabelligin belgilep beriwshi tiykarǵı qásiyetlerden biri.

Dizel janılǵısı markaları bir­birinen tıǵızlıǵı hám betkerimlik kúshi (25–30 mN/m) boyınsha kemrek, jabısqaqlıǵı hám basqa qásiyetleri boyınsha ese júdá úlken parq qılwı múmkin.

Dizel dvigatellerinde janılǵı tolı hám sıpatlı janıwı ushın olar tómendegi ekspluatatsion talaplarǵa juwap beriwi kerek:

– joqarı basımlı nasos úzliksiz hám puxta islewi ushın janılǵı jaqsı sorılıwı hám aydalıwı (optimal jabısqaqlıqqa, zárúr tómen temperatura jaǵdaylarına iye bolıwı, quramında suw hámde mexanik aralaspalar bolmawı) lazım;

– jumsaq tozatuǵın hám jaqsı aralaspa payda qılatuǵın bolıwı, bunıń ushın ese jabısqaqlıǵı hám fraksion quramı optimal bolıwı zárúr;

– dvigatel ańsat júrgizip jiberiliwi hám «jumsaq» islewi ushın tútin payda qılmastan pútkilley janıwı kerek (janılǵınıń setan sanı, jabısqaqlıǵı hám fraksion quramına baylanıslı);

– klapanlarda, porshenlarda hám porshen aylanalarında kóp qurum

Payda bolmaslıǵı, iyneler asılıp qalmaslıǵı hámde forsunkalardıń tozıtqıshları kokslanbaslıńı lazım (janılǵınıń xiymiyalıq hámde

fraksion quramına, tazalaw usılı hám dárejesine baylanıslı);

– sıyımlılıqlardı, janılǵı trubalardı, janılǵı beriw sistemasın hám

dvigatel detalların korroziyalanbaslıǵı kerek (altınkúkirtli birikpeler, organik hámde mineral kislotalar, suw muǵdarına baylanıslı);

– Turaqlı janıwı hámde janǵanında múmkin qadar kóp jıllılıq shıǵarıwı (uzaq múddet saqlanǵanında táreplerdi ózgertirmesligi) zárúr.