‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

3.2. Atamaga qo‘yiladigan talablar

Atama  o ‘z  ma’nosining  aniqligi  va  ixtisoslashganligi  bilan 

odatdagi  leksik  so‘zlardan  farq  qiladi.  So‘zlar  atamaga aylangach, 

zarur  bo‘lgan  bir  ma’nonigina  anglatadi  (kirish,  engashish, 

tashlanish, ko‘prik, pastga tashlanish, osilish, tayanish va hokazolar). 

Bunda  atamalar biron  tushunchani,  harakatni  bildiribgina  qolmay, 

balki uni turdosh tushuncha, harakatlardan ajratib, aniqlab beradi.

Atamaga ma’lum talablar qo‘yiladi:

1. 

Tushunarlilik. Onatili lug‘attarkibi vaboshqatillardan olingan 

so‘zlar,  shuningdek,  intematsional  atama  -  so‘zlar asosida qurilgan 

bo‘lib,  mazkur  xalq  tilidagi  va  so‘z  yasash  hamda  grammatika 

qoidalariga to‘la mos bo‘ladi.  Shundagina atama so‘zlar tushunarli, 

hayotiy  va  barqaror  bo‘ladi.  Ona  tili  qoidalarining  buzilishi 

atamalaming tushunarli bo‘lmay qolishiga olib keladi.

33

---

2.  Aniqlik.  Atama  ta’riflanayotgan  harakat  (mashq)  yoki 

tushunchaning  mohiyati  haqida  ochiq  oydin  tasaw ur  beradigan 

bo‘lishi  kerak.  Atamaning  aniqligi  mashq  haqida  to‘g ‘ri  tasaw ur 

hosil qilish uchun katta ahamiyatga molik bo‘lib,  u mashqni tezroq 

o ‘rganib olishda yordam beradi.

3.  Qisqalik.  Atamalar  qisqa,  talaffuz  etishga  qulay  bo‘lgani 

ma’qul.Mashqlarganomberishvaulamiyozishniyengillashtiradigan 

qisqartimv qoidalari ham shunga xizmat qilishi darkor.