‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

9.4. Halqada bajariladigan mashqlar

Halqalar  boshqa  gimnastika  snaryadlaridan  farqli  o iaro q  

qimirlab  turadi.  Halqada  tebranish  mashqlari  bajarilganda 

gimnastikachining  o g irlik   markazi  halqalaming  osma  nuqtasidan 

o‘tadigan vertikal yuzalik bo‘yicha  siljishga harakat  qiladi.  Bunda 

tananing har qanday nuqtalari parabolaga o ‘xshash egri chiziqlami 

hosil  qiladi,  chunki  harakatchan  halqalar  tebranishga  teskari 

yo‘nalishda old-orqa yuzalikda harakatlanadi.

237

---

Og‘irlik  markazining  bunday  harakatlanishi  halqada  mashq 

bajarishning  yana  bir  xususiyatidan  dalolat  beradi.  Yuqorigi 

holatdan pastki  vertikal  holatga tushishda (erkin tushishda)  og‘irlik 

markazi  pastga  harakatlana  borib,  pastki  vertikaldan  o‘tayotanda, 

amalda  juda  tez,  harakat  yo‘nalishini  qarama-qarshi  yo‘nalishga 

almashtiradi.

Bu hol turnikda mashqlar bajarishga nisbatan kaft va barmoqlami 

bukuvchi  muskullarga  yuklama  kuchini  bir  necha  bor  oshiradigan 

kuchli siltanish sifatida seziladi. Shuning uchun halqada tebranganda 

vertikal holatdan uzilib ketish ehtimoli tumikka nisbatan bir qancha 

ko‘proq bo‘ladi.

Kuch  talab  qiladigan  mashqlar  bu  snaryadda  yana  ham  katta 

jismoniy  kuchni  talab  qiladi,  chunki  umumiy  og‘irlik  markazi 

(UOM) ning vertikaldan bir oz siljishi ham gimnastikachi harakatiga 

noaniqlik kiritadi.

Halqada  tebranish  mashqlari  kamroq  zo‘r  berib,  harakatlami 

yaxshiroq  ijro  etishni  talab  qiladi.  Bu  mashqlarda  og‘irlik  markazi 

ayniqsa  tebranishlaming  oxirgi  nuqtalarida  vertikaldan  ko‘proq 

siljiydi.  Gimnastikachi  mashq  bajarish  davomida  hech  qachon, 

oxirgi  holatdan  tashqari,  muvozanat  holatida  bo‘lmaydi.  Shuning 

uchun uning noaniq harakatlari mashqni umuman bajara olmaslikka 

olib  keladi.  Gimnastikachi  shunday  harakat  qilishi  kerakki,  uning 

mashqni  ijro  etishga  qaratilan  barcha  harakatlari  mashq  oxirida 

uni  muvozanat  holatiga  olib  kelsin.  Muvozanat  holati  barcha 

vaziyatlarda  shunday  bo‘lishi  kerakki,  bunda  uom  u  ham,  tayanch 

nuqtasi  ham  halqalar  osilgan  nuqtadan  tushirilgan  bir  vertikalda 

joylashsin. Halqada bajariladigan asosiy mashqlar.

Tebranish. 

Halqada  o‘rgatishni  tebranishdan  boshlash  tavsiya 

qilinadi,  chunki  to‘g ‘ri  tebrana  olish  halqada  ijro  etiladigan 

ko‘pchilik mashqlaming muhim texnik qismidir. Tebranish bilan bir 

vaqtda bukilib osilish, kerishib osilish kabi holatlar ham o‘rgatiladi. 

Bir  darsning  o ‘zida  past  halqada  tayanish  holatida  mashq  qilishga 

ham  ozroq  vaqt  ajratish  lozim,  o ‘quvchilarga  quyidagi  mashqlami 

bajarishni tavsiya qilish mumkin:

l.Sakrab  chiqib,  tayanib  oyoqlami  oldinga  va  orqaga  siltash 

(295-rasm).