‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi y. Masharipov sport psixologiyasi

1
)  
tashqi irodaviy kuch  sportchining sezgi organlariga ta ’sir etib turgan  tashqi 
hodisaga  va  q o ‘zg ‘ovchilarga  bogliq  bo'ladi; 
2
)   ichki  irodaviy  kuch 
mashg'ulotlar jarayonida  va  musobaqalarda  sportchining o'zida  mavjud 
bo'lgan  yo'nalishlar  asosida  paydo  bo'ladi.
M ashg'ulotlar jarayonida  va  musobaqalarda  sportchilarda  irodaviy 
c h id a m lilik n i  ta rb iy a la sh d a   m u rab b iy g a  quyidagi  u su lla rd a n  
foydalanishni  tavsiya  qilamiz:  a)  uyga  berilgan  mashqlarni  to'g'ri 
bajarishni  talab  qitish;  b)  sportchilarni  o 'z  kuchiga  ishonch  ruhida 
tarbiyalash;  d)  to'g'ri  bajarilgan  mashqlarni  baholash;  e)  majburlash, 
musobaqalashish,  maqtash;  d)  sportchilarda  o'z-o'zini  rag'batlantirish 
malakalarini hosil qilish; e) qiyin mashqlarni mustaqil bajarishga о 'rgatish; 
f)  o'ziga-o'zi  ta ’sir  etish,  o'zini-o'zi  xursand  qilish,  o'ziga-o'zi  buyruq 
berish  v.b.
B olalik  va  o 's m irlik   davrida  s p o rtc h ila rn i  h ar  to m o n la m a  
rivojlantirishda  maxsus jismoniy mashqlarning ahamiyati juda  kattadir. 
Jamoa va sport guruhlarida sportchilarda jam oachilik,  mehnatsevarlik, 
intizomlilik,  axloqiylik  kabi  sifatlar  o'stiriladi.  Inson  bolasi  tug'ilishi 
bilan  unda  har  xil  harakatlarni  bajarish  ehtiyojlari  paydo  bo'ladi.  Ibn 
Sino  aytganidek,  inson  harakatlanganda  uning  to'qim alaridagi  har xil 
zaharli  moddalar  organizmdan  ter  bilan  tashqariga  chiqib  ketadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Sport  mashg‘ulotlarining  asosiy  maqsadi  yuqori  malakali  sportchi­
lar,  sport  mutaxassislari,  chem pionlar  tayyorlash  asosida  yosh  avlodni 
sog‘lom  o'sishiga  ko'maklashish  yoki  sog'lomlashtirishdir.  Jismoniy 
madaniyat  va  sport  har bir sportchining shaxsiy  ishi  bo'lm asdan,  balki 
jamiyat  talabi  ekanligini  murabbiylar ongli  ravishda  his  etmog‘i  zarur. 
Bizning  sog'lomligimiz  faqat  o ‘zimiz  uchungina  emas,  balki  boshqa 
kishilar,  qolaversa,  Vatan  taraqqiyoti  uchun  ham  eng  muhim  omildir. 
Akademik  N .M .  Amosov so‘zi bilan aytadigan bo'lsak,  sog'lom  kishini 
kasalligi  yo'qligiga  qarab  emas,  balki  turli  xil  tez  harakatlarni  bajarish 
hajmiga  qarab  hamda  kundalik  harakatlarining  turiga,  sifatiga,  soniga 
qarab  uning sog'ligini  baholash  zarur.  Har xil  harakatlarni bajarishning 
chegaralanganligi,  sog'likni  mukammal  emasligining  belgisidir.
Sport  mashqlari bilan shug'ullanish  har bir yosh  avlodning kundalik 
hayotida  doimiy  va  shaxsiy  maqsadlaridan  biri  bo'lishi  bilan  birga, 
uning kamol  topishi,  vatanni  sevishi va himoya qilishi  uchun  eng asosiy 
omillardan  biri  hisoblanadi.
M a’lumki,  sport  mashg'ulotlari  jarayonida  sportchilarga  mustaqil 
jismoniy  m ashqlarni  bajarish  uchun  uyga  vazifa  beriladi.  Bundan 
kuzatilgan asosiy  maqsad har bir sportchini jismoniy mashqlarni  o'zlari 
mustaqil  bajarishga  odatlantirish,  shu  asosda  ularda  ijodiy  tafakkurni 
o'stirish,  o'zini-o'zi  boshqarish  kabi  bilim,  malaka  va  ko'nikm alarni 
hosil  qilishdir.  O 'zin i-o 'zi  tarbiyalash  har  bir  sportchining  erkin 
faoliyatidir.  Sportchilarda  erkin  faoliyat  yuritish  ehtiyojlarini  o'stirish 
u ch u n   h ar  b ir  m urabbiy  o 'z in i- o 'z i  tarb iy alash n in g   quyidagi 
qonuniyatlarini:  a )o ‘zini-o‘zi  tarbiyalash  uslublarini  yaxshi  bilishi;  b) 
sportchilar  ja m o a sin i  yuqori  rivojlangan  jamoaga  aylantirish;  d) 
sportchilaming  о ‘zlarini  mustaqil  ravishda  o ‘zin i-o ‘zi  tarbiyalashni